اُبَی بن کعب(م 30 ق)

در پیمان عقبه دوم به سال سیزدهم اسلام آورد.[۱] از کاتبان وحی در مدینه[۲] و نیز قرائت کننده نامه های رسیده برای پیامبر(ص) بود.[۳] پس از رحلت پیامبر(ص)، از معدود کسانی بود که با ابوبکر به مخالفت برخاست و خلافت را حقّ علی(ع) دانست[۴]. وی از علاقه مندان صمیمی خاندان پیامبر(ص) بود.[۵] در سال وفات وی اختلاف است.[۶] با توجّه به حضور اُبَی در جمع آوری و یکسان سازی قرآن و نیز دیدار زَر بن حُبَیش با او در دوره خلافت عثمان و پرسش مردم از وی درباره فتنه روزگار خلیفه سوم، به نظر می رسد مرگ وی در خلافت خلیفه سوم، پس از سال ۳۰ ق، رخ داده است.[۷]

مکانت حدیثی

به نوشته برخی منابع، یکی از شش نفری است که دانش پیامبر(ص) به او رسید.[۸] پیوسته همراه پیامبر(ص) بود و از ایشان سؤال می پرسید.[۹] محدّثانی چون ابو ایوب انصاری، عبادة بن صامت، ابو هُرَیره، جابر بن عبد اللّٰه، عبد اللّٰه بن عبّاس و دیگران، از وی اخذ حدیث کرده اند. اُبَی، در مسجد پیامبر(ص) و در خانه خود به نشر حدیث می پرداخت.[۱۰]

احادیث و آثار

بر اساس شمارش نووی، احادیث اُبَی، به ۱۶۴ حدیث می رسد.[۱۱] احمد بن حنبل نیز در مسند اُبَی بن کعب، ۲۰۵ حدیث از او آورده است.[۱۲]

[۱] . اُسد الغابة: ج۱ ص۱۶۹، الطبقات الکبری: ج۳ ص۴۹۸، الاستیعاب: ج۱ ص۱۶۲.

[۲] . الاستیعاب: ج۱ ص۱۶۴، اُسد الغابة: ج۱ ص۱۶۹، الإصابة: ج۱ ص۱۸۱.

[۳] . المغازی: ج۱ ص۲۰۴، أنساب الأشراف: ج۱ ص۳۸۳.

[۴] . ر.ک: الاحتجاج: ج۱ ص۱۹۷.

[۵] . همان.

[۶] . الاستیعاب: ج۱ ص۱۶۴، اُسد الغابة: ج۱ ص۱۷۱، الإصابة: ج۱ ص۱۸۱ و ۱۸۲.

[۷] . اُسد الغابة: ج۱ ص۱۷۱۴، تهذیب الکمال: ج۲ ص۲۷۱-۲۷۲.

[۸] . المعرفة و التاریخ: ج۱ ص۴۴۵.

[۹] . تفسیر الثعلبی: ج۴ ص۲۰۹، الدرّ المنثور: ج۱ ص۳۵۰.

[۱۰] . اُبی بن کعب، عیساوی: ص۷۱.