مخالفت نراقي با ديدگاه اخباريان

تا اين جا، بسياري از اصوليان نيز با اخباريان هم‌رأي‌اند. با اين حال، پاره‌اي از مجتهدان، اين مطلب را نمي‌پذيرند که هر واقعه‌اي حکم معيّني دارد. ملا احمد نراقي، گذشته از آن که اين روايات را خبر واحدي مي‌‌داند که فقط افاده ظن مي‌کند، تذکر مي‌‌دهد که آنچه از اين روايات استفاده مي‌شود، اين است که: «هر آنچه حکمي داشته، رسول خدا صلي الله عليه و آله حکمش را بيان کرده است»، نه اين که «هر چيزي حکمي دارد». بين اين دو، فرق بسياري است. ^۱بر پايه سخن نراقي، خداوند در هر چيزي، امر و نهي ندارد؛ ولي هر امر و نهي‌اي که دارد، آن را به پيامبرش ابلاغ فرموده است. مؤيد اين برداشت، سخنان رسول خدا صلي الله عليه و آله است که در خطبه حجّة الوداع فرمود:
يا أيها النّاس! واللهِ ما من شيء يقرّبکم من الجنّة ويُباعدکم من النار إلاّ وقد أمرتکم به، وما من شيء يقرّبکم من النّار ويُباعدکم من الجنّة إلاّ وقد نهيتکم عنه.^۲
اي مردم! به خدا قسم، هيچ چيزي شما را به بهشت نزديک نمي‌سازد و از جهنّم دور نمي‌کند؛ مگر اين که من شما را بدان امر کرده‌ام. و هيچ چيزي شما را به جهنّم نزديک نمي‌سازد و از بهشت دور نمي‌کند؛ مگر اين که شما را از آن نهي کرده‌ام.

2. فعليت حکم الهي در هر چيز

پس از پذيرش اين که هر چيزي حکمي واقعي از سوي خداوند دارد، گروهي از اخباريان گام ديگري بر داشته‌اند و ادعا کرده‌اند که هر چيزي، حكم معيّني هم براي ما دارد؛ يعني حکمي فعلي که بايد بدان عمل کنيم. ^۳آنچه قابل استناد به همه يا بيشتر اخباريان است، همان استدلالي است که براي اثبات وجوب احتياط و امساک

فيض کاشاني ادّعاي تواتر کرده است. ^۱بسياري از اصوليان نيز مي‌‌پذيرند که هر چيزي حکمي در واقع دارد ^۲و از اين روست که محمّد امين استرآبادي و شيخ حسين کرکي، اين را از ضروريات مذهب اماميه مي‌دانند که هيچ واقعه و موضوعي، خالي از حکم الهي نيست. ^۳
به گمان برخي از اصوليان، رويکرد اخباريان بدان معناست که آنان همه اين احکام الهي را در هر واقعه‌اي، در دسترس مي‌‌دانند؛ حالْ آن که حکم واقعيِ برخي از اشيا به دست ما نرسيده است. از اين رو، تذکّر داده‌اند که پيام اين اخبار، آن است که هيچ موضوع يا حادثه‌اي، خالي از «حکم واقعي» نيست نه «حکم فعلي». ^۴اين سخن گرچه درست و دقيق است، منافاتي با اين سخن اخباريان ندارد؛ زيرا هيچ يک از آنان ادعا نمي‌کنند که همه احکام واقعي، به دست ما رسيده است. آنان نيز قبول دارند که حکم بعضي از اشيا و وقايع، پس از ابلاغ به پيامبر خدا صلي الله عليه و آله، تنها براي اهل بيت عليهم السلام بيان شده و در نزد آنان نگهداري مي‌‌شود و مخفي است. ^۵البته چنان که خواهيم گفت، به ادعاي بيشتر اخباريان، هر چيزي، حكم معيّني از سوي خداوند دارد که بايد بدان عمل کنيم؛ ولي آيا اين «حکم معيّن فعلي» که بايد بدان عمل کنيم، همان «حکم واقعي الهي» است؟ کسي چنين سخني نگفته است. پس معلوم نيست اصولياني که اين تذکّر را داده‌اند، از کدام ادعاي اخباريان چنين برداشتي کرده‌اند. شايد ظاهر برخي از عبارات آنان، موهم اين معنا بوده است.