2. دسته دوم، جماعتي هستند که ائمه عليهم السلام، ما را به آنها ارجاع داده‌اند که به رواياتشان عمل کنيم و آنان به توصيه خود ائمه، ^۱هر حديثي را که از آنان مي‌شنيدند، مي‌‌نوشتند و منتشر مي‌‌کردند تا به دست آيندگان برسد. از آن جمله‌اند: زکريا بن آدم، ابان بن تغلَب، عبيد الله حلبي، فضل بن شاذان، عَمْري، ^۲و حتي بني فضّال ^۳که هرچند فطحي مذهب بودند، در نقل روايت، ثقه شناخته مي‌‌شدند. ^۴

5. دقت شيعيان در شناسايي احاديث جعلي

البته در زمان ائمه عليهم السلام کتاب‌هاي جعلي نيز در دسترس شيعيان بوده است؛ زيرا در هر زمان، افراد کذّابي بوده‌اند که بر ائمه افترا مي‌بستند ^۵و دروغ‌پردازاني همچون ابو الخطاب و اصحابش، و مغيرة بن سعيد، ^۶افترائات خود را به تأليف نيز در مي‌‌آوردند. ولي اصحاب ائمّه نويسندگان اين کتاب‌ها را مي‌‌شناختند و آثارشان نيز مشخّص بوده است. آنان راضي نمي‌شدند از کتابي حديث نقل کنند، که در آن ريب و شک است. ^۷

شبهه‌اي در ريشه اختلاف احاديث

عالمان شيعه، دقّت فراواني در نقل حديث و حفظ آن داشتند و برخي از آنان به قدري احتياط مي‌کردند ‌که اگر شخصي متهم به نقل حديث از ضعفا مي‌‌شد، ديگر از او حديثي نقل نمي‌کردند و ديگران را نيز از نقل احاديث او منع باز مي‌‌داشتند. حتي گاهي از وي برائت مي‌جستند؛ هرچند خودش آدم ثقه‌اي بود. احمد بن محمّد بن عيسي، چنين برخوردي با احمد بن محمّد بن خالد برقي (صاحب المحاسن) و

در آن زمان متواتر بوده است و مؤلّف هر کدام از آنها، به‌ويژه اصول چهارصدگانه، شناخته‌شده بوده است. چنانچه امروزه در باره کتب اربعه، ترديدي در انتساب آن‌ها به مؤلّفانشان نيست و همگي متواتر و شناخته‌شده‌اند. ^۱پس آنچه مهم است، اعتبار خود مؤلّفان است.

4. اعتبار قطعي مؤلّفان

اخباريان مدّعي‌اند که مؤلّفان اصول چهارصدگانه، همگي از کساني بوده‌اند که رواياتشان مورد اعتماد بوده است. آنان را مي‌توان به دو دسته تقسيم کرد:
1. هجده نفر از صاحبان اصول چهارصدگانه، ^۲کساني هستند که اگر تتبّع کنيم، در مي‌‌يابيم آنان تمام احاديث مربوط به احکام شرعي را روايت کرده‌اند و کمتر حديثي پيدا مي‌شود که نام يکي از اينها در سندش نباشد. ^۳به ادّعاي استرآبادي و کرکي، منبع بيشتر احاديث ما، اصول اين جماعت است ^۴که به آنها «اصحاب اجماع» مي‌گويند. ^۵يعني علما به اجماع، حديث مرسل آنها را مانند مسند مي‌‌دانند، و حتي اگر از شخص ضعيف يا مجهول هم چيزي نقل کرده باشند، پذيرفته مي‌شود. ^۶اين اجماع، يا به علّت متواتر بودنِ کتب اين افراد بوده، و يا از ائمه عليهم السلام شنيده بودند که اين افراد معتمد هستند و مي‌‌توان به کتاب و يا قولشان عمل کرد. ^۷