کتب اربعه را معتبر و قطعي الصدور مي‌دانند و کنار نهادن اکثر احاديث مندرج در آثار رواييِ شيعه را باعث خروج از مکتب اهل بيت معرفي مي‌کنند.
در پايان بر خود لازم مي‌دانم از تمام کساني که براي بهتر شدن اين اثر تلاش نمودند، تشکر و قدرداني نمايم. از ارزيابان دانشگاه اديان و مذاهب، بويژه استاد قاسم جوادي و نيز از دکتر مهدي فرمانيان که بازنويسي و ويرايش محتواي اين اثر را تقبل کرده و به غناي اين پژوهش افزودند، تشکر و قدرداني مي‌نمايم.
همچنين از ويراستار محترم جناب آقاي مرتضي بهرامي خشنودي که ويرايش دقيق و فنّي اين اثر را انجام داده و روان‌سازي اين تحقيق حاصل زحمات ايشان است، کمال تشکر را دارم.
در پايان، از مسئولان دانشگاه اديان و مذاهب و پژوهشکده علوم و معارف حديث کمال امتنان را داشته و از تمام کساني که مقدّمات اين پژوهش را فراهم کردند، سپاس‌گزارم.
شايان ذکر است که از تأليف اين اثر و تحويل آن به دانشگاه اديان و مذاهب، بيش از چهار سال مي‌گذرد و طبعاً پژوهش‌هاي به انجام رسيده پس از اين تاريخ، انعکاسي در آن نيافته‌اند.
ابراهيم بهشتي دامغاني
قم مقدسه
15/11/89

به ويژه ملا محمّد امين استرآبادي در الفوائد المدنية، اين است که اخباريگري، روش پيشينيان بوده و عالمان اماميه در سده‌هاي نخستين و حتي در عصر حضور‌، اجتهاد را طرد مي‌‌کرده‌اند. براي بررسي اين ادّعا، به پيشينه اخباريگري در سده‌هاي نخستين پرداخته‌ايم و ثابت کرده‌ايم که ديدگاه استرآبادي، تا حدودي به واقع نزديک است و گرايش به اخبار، گرايش غالب محدّثان و فقيهان دوره حضور بوده است. منتها، اخبارياني چون استرآبادي از اين واقعيت غافل بوده‌اند که گرايش غالب علماي پيشين به اخبار، نه به خاطر ردّ اجتهاد از سوي ائمه، بلکه به علّت حضور امامان در جامعه و بي‌نيازي نسبيِ شيعيان از اجتهاد بوده است. نياز به اجتهاد و کاربرد آن در سطح وسيع، آن چنان که در دوران غيبت احساس گرديد، در سده‌هاي نخست، محسوس نبوده است. بنا بر اين، گرايش علماي اماميه به اجتهاد در دوران غيبت، به سبب مقتضيات زمان و مکان بوده و اين موضوع ربطي به مشروعيت اصل اجتهاد ندارد. گرچه نمي‌توان انکار کرد که در همان سده‌هاي نخست نيز دو گرايش فقهي اخباري و اجتهادي، در ميان فقهاي شيعه وجود داشته و برخي به يکي بيش از ديگري تمايل داشته‌اند.
بخش دوم، مباني اخباريگري: شامل عقايد مبناييِ اخباريان، که پذيرش آن‌ها، علّت گرايش به اخبار و پشت کردن به شيوه اجتهاد است. اخباريان با تمسّک به احاديثي که انسان را از ورود به شبهه، باز مي‌‌دارد، عمل به فتواي برآمده از اجتهاد را از مصاديق بارز شبهه مي‌‌شمارند. آنان اعتماد بر ظن و استنباطات ظنّي را جايز نمي‌دانند و قائل‌اند در حکم شرعي، به قطع و يقين احتياج داريم. ديدگاه اخباريان در باب تقديم نقل بر عقل و کاستن از ارزش عقل، از ديگر مباحث اين بخش است.
بخش سوم، رويکردها و ديدگاه‌هاي اخباريان که در بر دارنده ديدگاه‌هاي مبتني بر اخباريگري است؛ يعني هر عقيده‌اي که ثمره گرايش به اخبار شمرده مي‌‌شود؛ اعم از اعتقادات کلامي (اصول عقايد)، فتاواي فقهي، مباني اصولي (اصول فقه)، رويکردهاي روش‌شناختي در حديث و... براي نمونه، در بررسي نگاه اخباريان به علم رجال و درايه، خواهيم ديد که آنان تقسيم چهارگانه احاديث را که از زمان علامه حلّي وارد تفکّر شيعه شد، مورد نقد جدّي قرار داده‌اند. اخباريان، روايات