نمي‌تواند مصدر تمام تکاليف و جوابگوي همه نيازهاي جامعه در هر عصر و زمان بدون استنباط و تفريع فروع از اصول باشد.^۱

مشکل تعاريف‌

گفتني است که در بسياري از اين گونه تعاريف، «عمل به خبر» بدون قيد است؛ حالْ آن که اخباريان به مطلق اخبار تکيه نمي‌کنند؛ بلکه با قيود و شرايطي خاصّ، تنها به اخباري عمل مي‌کنند که از ناحيه اهل بيت عليهم السلام رسيده باشد. بنا بر اين، به همه اخبار نبوي نيز عمل نمي‌کنند؛ بلکه از آن ميان، فقط اخباري مورد تأييد آنان است که اهل بيت عليهم السلام از پيامبر نقل کرده باشند.^۲
اين که نويسندگان و پژوهشگرانِ نام‌برده، اشاره‌اي به قيود «خبر معتبر» از ديد اخباريان نکرده‌اند، گويا بدان سبب است که آنان در اين گونه عبارات، نه در مقام ارائه تعريف؛ که در پيِ شناساندنِ وجه تمايز و تفاوت‌هاي اخباريان با اصوليان بوده‌اند. هدف، روشن ساختنِ اين نکته بوده است که اخباريان کدام بخش از ادلّه گروه مقابل را معتبر نمي‌شمارند. پس در مقام تبيين رويکرد اخباريان به حديث نبوده‌اند تا لازم باشد از ديدگاه آنان در باره حديث معتبر نيز ياد کنند. پس مي‌‌بينيم که هرچند اخباريان نيز به هر خبري اعتماد نمي‌کنند؛ ولي به هر حال، وجه تمايزشان با اصوليان، در همين «اعتماد به خبر»، تعريف شده است.
اما اگر عبارات يادشده را تعاريفي در باره اخباريان بينگاريم، باز هم به نظر مي‌رسد که بيشترشان شرح الاسم‌اند و حقيقت و هويت اخباريگري را بيان نمي‌کنند. شايد هم نتوان تعريف جامعي براي اين معنا به دست داد؛ زيرا بزرگان اخباري، اختلافات بسياري در باره ادّله دارند که باعث دشواري تعريف اين مکتب مي‌‌شود. برخي از آنان، حجّيت ظواهر قرآن را پذيرفته‌اند و بعضي ديگر، پس از متشابه دانستنِ تمام قرآن، بر اين گمان‌اند که ظاهر قرآن فقط به وسيله روايات، محکم

چند تعريف

با اين حال، اختلاف نظر فراواني در تعريف اخباريگري وجود دارد. محقّق غلامرضا قمي، در وجه اطلاق اخباري بر اين گروه، دو جهت را به نقل از استادش شيخ انصاري بيان مي‌کند:
اخباريان به تمام اقسام چهارگانه حديث ـ اعم از صحيح، موثّق، حسن و ضعيف ـ ، عمل مي‌کنند و فرقي ميان آنها نمي‌گذارند و از همين رو، به آنان اخباري گفته‌اند؛ بر خلاف مجتهدان که ميان اين چهار نوع حديث، فرق مي‌‌نهند و تنها به برخي از اقسام آن عمل مي‌کنند. جهت ديگر، اين است که آنان از ميان ادلّه چهارگانه براي استنباط احکام، حجّيت ظواهر قرآن و نيز حجّيت عقل و حجّيت اجماع را انکار کرده‌اند و دليل معتبر را فقط به اخبار منحصر کرده‌اند، و از همين روست که به «اخباريه» معروف شده‌اند.^۱
در دوران معاصر که بازار پژوهش‌هاي توصيفي و دايرة المعارفي رونق گرفته است، براي اخباريه، تعاريف مجمل و عمومي بسياري در عرصه علم و پژوهش، مطرح شده است. در بيشتر اين تعاريف، عبارات و مؤلفه‌هايي نزديک به هم ديده مي‌‌شود و تفاوت چنداني با هم ندارند. منتها، برخي براي روشن شدن معنا، به تعريف مکتب اجتهاد نيز پرداخته‌اند. براي نمونه، گفته شده است:
اخباريان به گروهي گفته مي‌شود که به پيروي از اخبار و احاديث، اعتقاد داشته و روش‌هاي اجتهادي و اصول فقه را نمي‌پسندند. اين گروه عمدتاً اخبار اهل بيت را مأخذ و اساس عقايد و احکام دين مي‌دانند و به ساير مدارک، فقط در صورتي که با احاديث ائمه عليهم السلام تأييد شده باشد، استناد مي‌کنند، و در موارد شک، عمل به احتياط در نزد آنان واجب است. در مقابل ايشان، اصوليان و پيروان مکتب اجتهاد قرار دارند که احکام را از کتاب، سنّت، اجماع و عقل استنباط مي‌کنند و در موارد شک، به اصول عمليه اربعه عمل مي‌کنند. به اعتقاد مجتهدان و اصوليان، تنها اخبار