فصل هفتم : ريشه‌هاي اختلاف اخبار

مقدّمه

شکّي نيست که بعضي از روايات ما با يکديگر، تنافي و تعارض و اختلاف دارند. شيخ طوسي به همين علّت، کتاب التهذيب و الاستبصار را براي رفع تنافي و اختلاف نوشته است. ^۱
سؤالي که به ذهن مي‌آيد، اين است که: ريشه اين تعارض و اختلاف در روايات چيست؟ آيا صدور بعضي از روايات از باب تقيّه، منشأ تعارض شده است، يا اخبار جعلي کذّابان و يا چيزهاي ديگري ريشه تنافي در روايات اند؟

اخبار تقيّه

شکّي نيست كه پاره‌اي از روايات ما از باب تقيّه از مخالفان و اهل سنّت صادر شده‌اند. ما براي نمونه به چند روايت اکتفا مي‌کنيم:
1. ابو بصير مي‌گويد: از امام صادق عليه السلام از قنوت در نماز سؤال کردم. حضرت فرمود: نمازهاي جهريه که قرائت آن بلند خوانده مي‌شود، قنوت دارد. گفتم: از پدرت از قنوت سؤال کردم، فرمود: در تمام نمازهاي پنجگانه قنوت دارد. حضرت فرمود: خدا پدرم را رحمت کند. اصحاب پدرم خدمت پدرم مشرّف شدند و از او سؤال کردند. پدرم به حق به آنان خبر داد؛ ولي افرادي که نسبت به ما ترديد داشتند، نزد من آمدند و من فتوا به تقيّه دادم. ^۲