153
مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)

6. ابوبصير يحيي بن قاسم کوفي (م 150 ق)

وي از موالي بني اسد و از اصحاب فقيه امام باقر و امام صادق عليهما السلام است ۱ و به همراه زُراره و محمّد بن مسلم، سومين راوي موثّقي بود که ائمّه عليهم السلام کتاب علي عليه السلام را به او نشان داده‌اند. ۲
از آن جا که «ابوبصير»، کنيه پنج تن بوده که برخى از آنان مسلّماً ثقه‌اند، بزرگان ما کتاب‌هاى مستقلى با نام «ابو بصير» نوشته‌اند. مرحوم آية الله خويى با بيان قرينه، گفته است:
هرجا ابو بصير به طور مطلق آورده شود، مراد، يحيى بن قاسم ثقه است. ۳
به هر حال، همين عبارت کشّي، ابو بصير مرادي ليث بن بَختري را نيز تمجيد کرده است. گرچه نجاشي ۴ و شيخ ۵ ، براي وي مدح و ذمّي ياد نکرده‌اند.

استادان و راويان

ابو بصير، از مشاهير ياران امام باقر و امام صادق( و راوى روايات آن دو بزرگوار است. وى علاوه بر اين، از ابو حمزه ثُمالى و صالح (عمران) بن ميثم نيز روايت مى‌کند.
راويان از ابو بصير، در کوفه بسيارند. از جمله مي‌توان اَبان بن عثمان احمر، عاصم بن حميد حَنّاط، حسين بن ابى العلاء و عبد الله بن حَمّاد انصارى را نام برد.

1.اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۰۷، ش۴۳۱.

2.ر.ک: معالم المدرستين، ص۳۴۲ـ ۳۴۳.

3.۱ . معجم رجال الحديث، ج ۲۱، ص ۸۱ .

4.رجال النجاشي، ش۸۷۶ .

5.رجال الطوسي، ش۱۵۶۸ و ۳۹۷۰.


مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)
152

ويژگي‌هاي علمي و وثاقت

بُرَيد، فقيه، و راوى ثقه و جليل القدر و از خواصّ اصحاب امام باقر و امام صادق عليهما السلام است که ميان ياران اين دو امام، موقعيتى برتر داشت. پيشوايان دين، در سخنان خود، اين راوى بزرگ را ستوده‌اند. دانشمندان رجالى نيز در آثارشان او را بسيار تکريم کرده‌اند و به صدق، امانت، ورع و ديانت ستوده‌اند. ۱ مرحوم کشّى مى‌نويسد:
همه علماى شيعه، او را به عدالت و صحّت گفتار تصديق کرده‌اند و به فقاهت وى معترف‌اند. ۲

استادان و راويان

بُرَيد، افزون بر امام باقر و امام صادق عليهما السلام از محمّد بن مسلم، اسماعيل بن رجاء و ديگران روايت کرده، و کساني چون: ايوب خَزّاز، ابن اُذَينه، ابن بُکَير، ابن رِئاب، ابان بن عثمان، جميل بن صالح، حماد بن عثمان، داوود بن ابي زيد، يحيي حلبي، صَفوان، ابن ابي عُمَير و يونس از وي روايت کرده‌اند.

روايات و آثار

روايات بُرَيد در کتب اربعه شيعه و درّ المؤتلف و المختلف دارقطني و الخصائص نسايي آمده است. ۳ بُرَيد، کتابى داشت که على بن عُقْبَه از او روايت مى‌کند. ۴ فرزندش قاسم نيز از راويان و اصحاب امام صادق عليه السلام، کتابى داشته است. ۵ فرزند ديگرش، موسى نيز در زمره راويان حديث بوده است. ۶ دارقطني معتقد است که بُرَيد، از راويان حديث «خاصف النّعل» است.
اين حديث، با اندکي تفاوت در مجامع روايي شيعه و اهل سنّت آمده است؛ ولي بُرَيد، تنها در سند روايات شيعي قرار دارد. وي حديث را از ابوسعيد خُدْري چنين روايت مي‌کند:
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله در حالي که بند کفشش پاره بود، در جمع اصحاب حاضر شد و کفش‌ها را به علي عليه السلام داد، تا آنها را تعمير کند. آن گاه فرمود: «آيا ميان شما کسي هست که بر اساس تأويل قرآن بجنگد، همان گونه که من بر اساس تنزيل جنگيدم؟». ابو بکر و عمر گفتند: آيا ما آن کس هستيم؟ فرمود: «نه، او همان خاصف النّعل است».۷
بُرَيد درباره مسئله استطاعت، با زُرارة بن اعين هم‌عقيده بوده است. ۸

1.رجال النجاشي، ص۱۱۱۲، ش۲۸۷.

2.۱ . اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۰۷، ش۴۳۱.

3.راويان مشترک (پژوهشي در بازشناسي راويان مشترک شيعه و اهل سنّت)، ج۱، ص۱۴۸.

4.۱ . رجال النجاشي، ص۱۱۱۲، ش۲۸۷.

5.۱ . همان، ص۱۱۲ و ۳۱۲، ش۸۵۷؛ خلاصة الأقوال، ص۸۱ ـ ۸۲.

6.۱ . رجال النجاشي، ص۴۰۸، ش۱۰۸۴.

7.مسند أحمد، ج۳، ص۳۳؛ اُسد الغابة، ج۳، ص۲۸۳؛ خصائص اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب، ص۱۳۱.

8.لسان الميزان، ج۲، ص۱۰، ش۳۱.

  • نام منبع :
    مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
    قیمت :
    40000 ریال
تعداد بازدید : 126991
صفحه از 352
پرینت  ارسال به