157
مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)

9. عبد الله بن مُسْکان کوفي (زنده قبل از 203 ق)

عبد ا? بن مُسْکان کوفي، فقيه برجسته و راوي کثير الرّوايه‌اي است که از ياران امام صادق و امام کاظم عليهما السلام و از جمله اصحاب اجماع به شمار مي‌رود. ۱ وى با اين‌که از راويان پرکار امام صادق عليه السلام قلمداد مي‌شود، ولي از ايشان عليه السلام به طور مستقيم، تنها يک روايت نقل کرده است و بيشتر احاديث را از طريق ياران امام صادق عليه السلام روايت مى‌کند. در علّت اين امر نوشته‌اند که او از ترس آن که نتواند حقّ احترام امام صادق عليه السلام را به جا آورد، خودش خدمت ايشان نمى‌رسيد؛ بلکه پرسش‌هاي مردم را به کمک دوستانش به خدمت امام صادق عليه السلام مى‌فرستاد تا پاسخ بگيرند. آن گاه پس از بازگشت ياران خود، احاديث آنان را يادداشت مى‌کرد. ۲
نجاشى، او را «ثقه» و «عين» معرّفى کرده و ۳ علّامه حلّى نيز وي را به همين نحو ستوده است. ۴ شيخ مفيد ايشان را از فقهاى اصحاب امام باقر و امام صادق عليهما السلام و رؤساى شيعه معرّفي کرده که صاحب فتوا در احکام الهى هستند، و افزوده که موردى براى ذمّ او وجود ندارد. ۵

روايات و آثار

نام ابن مُسْکان، در 1252 مورد از اسناد روايت‌ها آمده است و راويان بسيارى، از جمله:
محمّد بن ابى عُمَير، صفوان بن يحيى و محمّد بن سنان، از او حديث نقل کرده‌اند. ۶ ابن مُسْکان، نگاشته‌هايى از جمله کتابى در امامت و کتابى در حلال و حرام داشته است. ۷ وى تا قبل از سال 203 ق، در قيد حيات بوده است.

1.رجال النجاشي، ص۲۱۴، ش۵۵۹؛ اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۶۷۳، ش۷۰۵.

2.اختيار معرفة الرجال، ج۲، ص۶۸۰، ش۷۱۶.

3.رجال النجاشي، ص۲۱۴، ش۵۵۹.

4.خلاصة الأقوال، ص۱۹۴، ش۶۰۷.

5.ر. ک به: معجم رجال الحديث، ج۱۱، ص۳۴۸.

6.همان ، ص۳۵۲.

7.رجال النجاشي، ص۲۱۴، ش۵۵۹.


مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)
156

استادان و راويان

شمارى از مشايخِ ابان بن عثمان، عبارت‌اند از: زُرارة بن اعين، اسحاق بن عمّار، ابان بن تَغْلِب، معاوية بن عمّار، ابو بصير، فضيل بن يسار، بشير نبّال، زيد شحّام، صفوان بن مهران جمّال، حمزة بن صياد، عبد السّلام بن نعيم، عطاء بن سائب و محمّد بن مسلم. از کوفيان، بزرگانى چون: ابن ابى عمير، علي بن حکم، حسن بن علي بن وشّاء، حسن بن محمّد بن سماعه و بزنطى، و از بصريان: ابو عبيدة معمّر بن مثنّى، ابو عبد الله بن مثنّى و ابو عبد الله محمّد بن سلام عجمى نيز از او روايت کرده‌اند. وى از کسانى چون ابو بصير، ابان بن تَغْلِب، زُراره، محمّد بن مسلم، فضيل بن يسار و ديگران روايت مى‌کند و راويان او نيز بسيارند، از جمله: ابن ابى عمير، حسن بن محبوب، صالح بن عَقَبه، ابو مالک حَضْرَمى، صفوان بن يحيى، حمّاد بن عثمان و ... . ۱

روايات و آثار

ابان بن عثمان، افزون بر روايات بسيار و پراکنده در کتاب‌هاي حديث اماميه، همچون: الکافي، تهذيب ا?حکام و کتاب من لا يحضره الفقيه ـ که تعداد آن حداقل به هفتصد مورد
مي‌‌رسد ـ ، ۲ کتابي داشته که به گفته نجاشى، المبتدأ، المغازى، الوفاة و الردّة را يک‌جا گرد آورده است. ۳ شيخ طوسي دو مورد المبعث و السقيفة را نيز بر اين چهار عنوان افزوده است. ۴
در تاريخ وفات ابان بن عثمان، اختلاف است. منابع شيعي، تاريخ مشخّصي ذکر نکرده‌اند؛ ولي ابن‌حجر و زِرِکْلي، سال دويست هجري را ذکر کرده‌اند. ۵

1.معجم رجال الحديث، ج۵، ص۱۲۵.

2.همان، ج۱، ص ۱۴۸.

3.رجال النجاشي، ص۱۳، ش۸.

4.الفهرست، طوسي، ص۵۹، ش۶۲.

5.لسان الميزان، ج۱، ص۲۴، ش۲۰؛ الأعلام، زِرِکْلي، ج۱، ص۲۷۶.

  • نام منبع :
    مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
    قیمت :
    40000 ریال
تعداد بازدید : 127695
صفحه از 352
پرینت  ارسال به