3. کتاب‌هاي تاريخ، اخبار و سيره پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمّه عليهم السلام
برخي از راويان، به نگارش تاريخ، اخبار و انساب عرب يا امّت‌هاي قبل از اسلام و برخي سيره پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمّه عليهم السلام اهتمام ورزيدند. در اين قسمت، ابتدا به کتاب‌هاي کوفيان در مورد اخبار امّت‌هاي پيش از اسلام و عرب، سپس تاريخ پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمّه عليهم السلام و در ادامه، حوادث و قيام‌هاي آن دوران خواهيم پرداخت.
يک. کتاب‌هاي در موضوع اخبار امّت‌هاي پيش از اسلام و انساب عرب
برخي افراد، به اخبار امّت‌هاي پيش از اسلام توجّه داشتند:
ابراهيم بن سليمان نِهْمي، دو کتاب أخبار ذي القرنين و أخبار إرم ذات العماد ۱ و علي بن حسن بن فضّال نيز کتاب عجائب بني اسرائيل را نوشت.
هشام بن محمّد کَلْبي، ۲ متخصّص نسب‌شناس در اخبار و انساب عرب بود و بيشترين نگاشته‌ها را در اين باره دارد، که عبارت‌اند از: المذيل الکبير في النسب؛ الجمهرة؛ حروب الاوس و الخزرج؛ المشاتمات بين الاشراف؛ أسواق العرب؛ أخبار ربيعة و البسوس و حروب تغلب و بکر؛ أنساب الاُمم؛ أخبار قريش؛ أخبار جرهم؛ أخبار لقمان بن عاد؛ أخبار بني تَغْلب و أيامهم و أنسابهم؛ أخبار بني عجل و أنسابهم؛ بني حنيفة؛ کلب؛ أخبار تنوخ و أنسابها؛ الطاعون في العرب؛ الاصنام؛ الموؤودات؛ من نسب إلى اُمّه من قبائل العرب؛ الطائف؛ رموز
العرب؛ غرائب قريش و بني هاشم في سائر العرب.
ابو جعفر محمّد بن سلمة بن اَرتبيل يشکري، فقيه، قاري، لغوي و راوي کوفي عظيم القدري است که ابن سِکّيت و محمّد بن عبدة نسب‌شناس، نزد او شاگردي کرده‌اند. ۳ کتاب‌هاي بجيلة و أنسابها و أخبارها و أشعارها، خثعم و أنسابها و أشعارها، و النواقل من العرب ۴ از اوست. از ابراهيم بن سليمان نَهْمي نيز کتاب جرهم، باقي مانده است. بنا بر اين، مجموع اين کتاب‌ها به 28 مورد مي‌رسد.
