سه. کتاب «الصوم» حسين بن سعيد کوفي اهوازي
تصريح کننده: ابو غالب زراري (م 368 ق)
ابو غالب زراري، در سال 297 ق، در حالي که هنوز دوازده سال بيشتر نداشت، اين کتاب را به خطّ عبد الله بن جعفر ديده بود. ۱ وي در جايي ديگر تصريح مي‌کند که اين کتاب، با زياداتي از ابن مهزيار همراه بوده و آن را از عبد الله بن جعفر حِمْيري، از احمد بن محمّد بن عيسى، از ابن سعيد شنيده است و کتاب سه جزء دارد. ۲
چهار. «رسالة الحقوق» ابو حمزه ثمالي
تصريح کننده: شيخ صدوق (م 381 ق)
ابو حمزه، اين کتاب را از امام سجّاد عليه السلام روايت کرد. اين رساله در الخصال شيخ صدوق و نيز تحف العقول حسن بن علي بن شعبه حلبي، با اندکي تفاوت نقل شده است. الخصال، با اين عبارت شروع شده است: «هذه رسالة علي بن الحسين عليه السلام إلى بعض أصحابه: اعلم أن لله( عليک حقوقاً ... » و در تحف العقول آمده: «رسالة علي بن الحسين عليه السلام المعروفة برسالة الحقوق: اعلم رحمک الله أن الله عليک حقوقاً محيطة بک في کل حرکة ... ». ۳
اين رساله، مورد توجّه شيعيان قرار گرفت و شرح و ترجمه نيز شد، مثلاً سيد علي قپانچي، آن را شرح کرد و به سال 1406 ق (قم: مؤسّسه اسماعيليان)، به چاپ رسيد. مرتضوي نيز، در سال 1359 ش، آن را به فارسي ترجمه کرد.
پنج. کتاب «وصية المفضّل»
تصريح کننده: ابن شعبه حرّاني (قرن 4 ق)
اين کتاب، از متون منسوب به مفضّل بن عمر جعفي است که وصيت‌نامه‌اي از سوي مفضّل براي جامعه شيعه است. احمد بن محمّد بن خالد برقي (م 274 ق) در المحاسن ۴ و کليني (م 329 ق) در الکافي ۵ از آن روايت کرده‌اند. برقي، روايت مفضّل از امام صادق عليه السلام را درباره لزوم تفقّه در دين نقل کرده است. کليني، روايتي ديگر از مفضّل از امام صادق عليه السلام در مذمّت شک و ظن را بيان نموده و ابن شعبه حرّاني (م چهارم ق)، متن کامل آن را در تحف العقول نقل کرده است. ۶ در سده ششم، ابن ادريس (م 598 ق) همان روايت المحاسن را از وصيت مفضّل آورده است؛ ۷ ولي به نقل مستقيم از کتاب، تصريح نکرده است.
1.رسالة في آل أعين، ص ۳۸ ـ ۳۹.
2.همان، ص۴۵.
3.أعيان الشيعة، ج۱، ص۶۳۸.
4.المحاسن، برقي، ج۱، ص ۲۲۸.
5.الکافي، ج۲، ص۴۰۰.
6.تحف العقول، ص۵۱۳ ـ ۵۱۵ .
7.مستطرفات السرائر، ص ۶۴۵ ـ ۶۴۶.
