سه. سُدّي کبير اسماعيل بن عبد الرحمان قُرَشي کوفي (م 128 ق)
وي از مفسّران برجسته کوفه بود. ابن حنبل، او را از ثقات شمرده است ۱ و ابن عدي، وي را فردي درست‌گفتار و راستگو مي‌داند. وي به تشيع گرايش داشت ۲ و گفته‌اند که آشکارا نسبت به شيخين، بدگويي مي‌کرد، و در عين حال، او را توثيق کرده‌اند. ۳ شيخ طوسي، وي را در اصحاب سه امام: سجّاد، باقر و صادق عليهم السلام شمرده و او را از مفسّران کوفه دانسته است. ۴
تفسير سُدّي، از بزرگ‌ترين منابع تفسير نقلي به شمار مي‌رود و در جامع البيان و الدرّ المنثور و ديگر تفاسير معتبر، فراوان از آن نقل شده است. ۵ جلال الدين سيوطي، تفسير او را از بهترين تفاسير شمرده است. اين تفسير، اخيراً با جمع‌آوري و تحقيق دکتر محمّد عطا يوسف، در مصر به چاپ رسيده است.
خليلي، معتقد است که اسماعيل سُدّي، تفسيري دارد که آن را از ابن عبّاس و ابن مسعود نقل کرده است و همه پيشگامان تفسير، همچون ثوري و شُعبه، در تفسير، از سُدّي روايت نموده‌اند. البته تفسيري را که سُدّي گرد آورده است، از طريق اسباط بن نصر، روايت شده و هر چند ثقه بودن اسباط، مورد اتّفاق نيست، ولي تفسير سُدّي، بهترينِ تفاسير شمرده شده است. ۶
1.تهذيب الکمال، ج۳، ص۱۳۴.
2.ميزان الاعتدال، ج۱، ص۲۳۷
3.تهذيب التهذيب، ج۱، ص۲۷۴.
4.رجال الطوسي، ش۱۰۶۲، ۱۲۴۷ و۱۸۰۱.
5.تفسير السُدّي الکبير، ص۳۳ـ ۳۵.
6.تفسير و مفسّران، ج۱، ص۲۵۳.
