1. حارث بن عبد الله هَمْداني (م 65 ق)
وي به حارث اعور (يک چشم) معروف بود. تابعي برجسته کوفه، به دانش وسيع در امور ديني و فقه و علم حساب شهرت داشت. حارث، از قبيله يمَني هَمْدان و از طايفه حوث يا خارِف (دو تيره از قبيله بزرگ هَمْدان) است. هَمْدان از هواداران سرسخت امام علي عليه السلام بود و از آن هنگام که صحابه با يکديگر به مشاجره و اختلاف پرداختند، شيعه شدند. ۱ شايد ريشه‌هاي تشيع در اين قبيله را بتوان در زمان خود پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله جست؛ يعني سال هشتم هجري که پيامبر صلي الله عليه و آله علي بن ابي طالب عليه السلام را به سوي آنان در يمن فرستاد. هَمْدان، پُرتعدادترين و قوي‌ترين قبيله يمن بود و همگي افراد آن قبيله، در يک روز به دست علي عليه السلام اسلام آوردند، به صورتي‌که وقتي خبر به پيامبر صلي الله عليه و آله رسيد، دو بار فرمودند: «السلام علي هَمْدان». ۲
حارث، يکي از کساني بود که عليه عامل عثمان در کوفه شورش کردند و اداره شهر را در اختيار گرفتند. ۳ وي از اصحاب نزديک امير مؤمنان علي عليه السلام بود. ابو عمرو بزّاز، از شَعْبي نقل مي‌کند که حارث گفت:
نزد امير مؤمنان عليه السلام آمدم، فرمود: «به چه منظور آمده‌اي؟». گفتم: به خدا سوگند، محبّت و دوستي شما مرا به اين جا کشانيد! حضرت فرمود: «حديثي بگويم تا سپاس‌گزار اين نعمت باشي. کسي از دوستانم نمي‌ميرد، مگر آن که مرا به آن گونه‌اي که دوست دارد، مي‌بيند. و کسي از دشمنانم نمي‌ميرد، مگر آن که مرا به گونه‌اي که دوست ندارد، ملاقات مي‌کند». ۴
سيد حِمْيري در شعر معروفش به اين کلام اشاره مي‌کند:
يا حارِ هَمْدان مَن يمُت يرَني
مِن مؤمنٍ أو منافقٍ قُبُلاً. ۵
امير مؤمنان عليه السلام در کلامي اشاره کرده‌اند که حارث، از شيعيان ميانه‌رو و بهترين ياران آن حضرت هستند. ۶ حارث در سال 65 ق، در زمان فتنه عبد الله بن زُبَير، وفات يافت و عبد الله بن يزيد حُطَمي (حاکم کوفه) بر وي نماز گذارد. ۷
1.معجم قبائل العرب، ج۳، ص ۱۲۲۵.
2.تاريخ الطبري، ج۲، ص۳۹۰.
3.الطبقات الکبري، ج۵، ص۳۳.
4.اختيار معرفة الرجال، ج۱، ص۲۹۹.
5.رسائل المرتضى، ج۳، ص۱۳۳.
6.أعيان الشيعة، ج۴، ص۳۶۹.
7.الطبقات الکبري، ج ۶، ص ۱۶۹.
