امام رضا(ع) به خدمتکارانش توصیه کرده بود که هرگاه کسی را به کار می گیرند، قبل از کار، مزد او را تعیین کنند.
الکافی عن سلیمان بن جعفر الجعفری:
کنتُ مَعَ الرِّضا(ع) فی بَعضِ الحاجَةِ، فَأَرَدتُ أن أنصَرِفَ إلی مَنزِلی، فَقالَ لی: اِنصَرِف مَعی فَبِت عِندِی اللَّیلَةَ، فَانطَلَقتُ مَعَهُ، فَدَخَلَ إلی دارِهِ مَعَ المُعَتِّبِ فَنَظَرَ إلی غِلمانِهِ یعمَلونَ بِالطّینِ أوارِی الدَّوابِّ وغَیرَ ذلِک، وإذا مَعَهُم أسوَدُ لَیسَ مِنهُم.
فَقالَ: ما هذَا الرَّجُلُ مَعَکم؟
فَقالوا: یعاوِنُنا ونُعطیهِ شَیئا.
قالَ: قاطَعتُموهُ عَلی اُجرَتِهِ؟
فَقالوا: لا، هُوَ یرضی مِنّا بِما نُعطیهِ.
فَأَقبَلَ عَلَیهِم یضرِبُهُم بِالسَّوطِ وغَضِبَ لِذلِک غَضَبا شَدیدا. فَقُلتُ: ـ جُعِلتُ فِداک! ـ لِمَ تُدخِلُ عَلی نَفسِک؟
فَقالَ: إنّی قَد نَهیتُهُم عَن مِثلِ هذا غَیرَ مَرَّةٍ أن یعمَلَ مَعَهُم أحَدٌ حَتّی یقاطِعوهُ اُجرَتَهُ. وَاعلَم أنَّهُ ما مِن أحَدٍ یعمَلُ لَک شَیئا بِغَیرِ مُقاطَعَةٍ، ثُمَّ زِدتَهُ لِذلِک الشَّیءِ ثَلاثَةَ أضعافٍ عَلی اُجرَتِهِ إلّا ظَنَّ أنَّک قَد نَقَصتَهُ اُجرَتَهُ، وإذا قاطَعتَهُ ثُمَّ أعطَیتَهُ اُجرَتَهُ حَمِدَک عَلَی الوَفاءِ، فَإِن زِدتَهُ حَبَّةً عَرَفَ ذلِک لَک ورَأی أنَّک قَد زِدتَهُ.[۱]
الکافی ـ بـه نقل از سـلیمان بـن جعفر جعفری ـ:
برای کاری همراه امام رضا(ع) بودم. من خواستم به منزلم برگردم که فرمود: «با من بیا و امشب را نزد من بمان».
با ایشان رفتم. با مُعتِّب، وارد خانه اش شد. دید غلامانش مشغول گِلکاری آخور و استطبل ستوران و غیر آن هستند و در میانشان، غلام سیاهی است که جزو غلامان ایشان نیست.
فرمود: «این مردی که با شماست، کیست؟».
گفتند: به ما کمک می کند و [در عوض،] چیزی به او می دهیم.
فرمود: «مزدش را تعیین کرده اید؟».
گفتند: خیر. هر چه به او بدهیم، راضی است.
در این هنگام، امام(ع) با تازیانه شروع به تأدیب آنها کرد و از این کارِ غلامان، به شدّت عصبانی شد.
من گفتم: فدایت شوم! چرا خودتان را ناراحت می کنید؟
فرمود: «من بارها اینها را از چنین کاری نهی کرده ام که کسی با آنها کار کند، مگر آن که مزدش را تعیین کنند. این را بدان که هر کس بدون آن که مزدش را تعیین کنی، برایت کاری انجام دهد و بعد، تو برای آن کار، سه برابر مزدش را هم بدهی، باز خیال می کند که مزدش را کم داده ای؛ ولی اگر با او طی کنی و سپس مزدش را به او بدهی، از این که مزد او را کامل داده ای، از تو سپاس گزاری می کند و اگر یک دانه بیشتر بدهی، قدرشناسی می کند و می داند که بیشتر به او داده ای».
[۱]. الکافی: ج ۵ ص ۲۸۸ ح ۱، دانشنامه قرآن و حدیث: ج ۱ ص ۲۷۴.
