بازخوانی تفسیر معرفت خدا با خدا در روایات اهل بیت (ع)

نشریه : مطالعات فهم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : حسن رضایی هفتادر
پديدآورنده : محمد علی اسماعیلی
پديدآورنده : رحمان عشریه

چکیده :

شناخت خدا با خدا، نه‌تنها مورد تأکید روایات فراوانی قرار گرفته، بلکه به عنوان تنها راه شناخت خدا معرفی شده است. در تفسیر این روایات، محدثان، متکلمان، فیلسوفان و عرفان‌پژوهان دیدگاه‌های متعددی عرضه کرده‌اند که نوشتار حاضر، به گردآوری، دسته‌بندی، تقریر و ارزیابی مهم‌ترین آن‌ها پرداخته است. از ره‌گذر این جستار، مشخص می‌شود که تفسیر این روایات به «شناخت خدا با قدرت الهی»، «شناخت خدا با بهره‌گیری از راه‌های الهی»، «شناخت خدا، صنع و ایجاد الهی»، «تقدم شناخت خدا بر شناخت مخلوقات»، «شناخت خدا از طریق مخلوقات»، «شناخت خدا از طریق حیثیت وجودی مخلوقات» و «شناخت خدا از طریق سلب صفات مخلوقات»، پذیرفتنی نیست، اما تفسیر آن‌ها به «شناخت خدا از طریق بیانات الهی»، «شناخت خدا با وساطت خدا (برهان صدیقین)» و «شناخت شهودی خداوند»، پذیرفتنی و این تفاسیر را در سایه پذیرش مراتب مختلف معنایی روایات از یک‌سو و وجود شواهد روایی یا عقلی از سوی دیگر، می‌توان پذیرفت.