هماهنگي در اخبار فدک
سيّدحسن فاطمي موحّد۱
چکيده
قضيهي فدک از فرازهاي مهمّ تاريخي است که چند و چون آن همواره ميان علماي شيعه و اهل سنّت مورد اختلافنظر بوده و بحثهاي فراوان را به خود اختصاص داده است.يک عامل مهم در اختلافنظرها، ابهامها و تعارضهايي است که در اخبار فدک ديده ميشود. نويسنده در اين مقاله کوشيده است، تعارض و ابهامها را بدون در نظر گرفتن سند روايات فدک، برطرف سازد.
کليدواژهها: فدک، تعارض، ارث، بخشش، غصب.
ساکنان فدک در سال هفتم هجرت با خبر شدن از پيروزي پيامبر صلي الله عليه وآله در خيبر، طي پيامي خبر تسليم خود را به آگاهي حضرت رساندند و چون فدک بدون جنگ فتح شد، از اختصاصات پيامبر صلي الله عليه وآله بود و مسلمانان در آن سهمي نداشتند؛ چنانکه قرآن کريم ميفرمايد:
«و ما أفاء الله علي رسوله منهم فما أوجفتم عليه من خيل و لا رکاب.»۲
آن غنايمي را که به رسولش بازگرداند (بخشيد) چيزي است که شما بر آنها اسب و شتر نتاختيد. (زحمت نکشيديد.)همچنين ميفرمايد:
«يسْئَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفالِ قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ... .»۳
]اي پيامبر[ از تو دربارهي انفال ميپرسند؛ بگو انفال براي خدا و رسول است. اموالي که بدون جنگ از کفّار به دست مسلمانان بيفتد، نمونهاي از انفال است. رسولخدا صلي الله عليه وآله طبق دستور خداوند که فرمود:«و آت ذالقربي حقّه»؛۴«حقوق خويشاوند را عطا کن» فدک را به حضرت
1.. پژوهشگر پژوهشکده علوم و معارف حديث (دارالحديث).
2.. سوره حشر، آيه۶.
3.. سوره انفال، آيه۱.
4.. سوره اسراء، آيه۲۶.