تحلیل عاطفۀ‌ غضب در خطبه‌های نهج‌البلاغه (بررسی موردی خطبه‌های سرزنش کوفیان)

نشریه : پژوهش‌نامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : مجتبی ترکاشوند
پديدآورنده : یحیی معروف

چکیده :

عاطفه از اساسی‌ترین عوامل پیدایش یک اثر ادبی و شامل حالت‌هایی چون اندوه، شادی، امید و یأس، حیرت و تعجب، خشم و ترس، طرب و رغبت است که حادثه یا هر عمل دیگری را در ذهن هنرمند و ادیب ایجاد می‌کند و او می‌کوشد این حالات و ‌‌‌‌تأثیرات ناشی از آن را چنان‌که خود احساس کرده به دیگران منتقل کند. در میان متون دینی، نهج‌البلاغه دارای خطبه‌هایی است که در حضور مردم و در مناسبت‌های مختلف ایراد شده است. در این میان خطبه‌هایی هستند که مخاطب با خواندن آن‌ها سرشار از اندوه و خشم می‌شود؛ به‌گونه‌ای که خود، آن حس را لمس می‌کند و این حس ناشی از هنرمندی خالق آن است. نتایج پژوهش حاضر که با روش توصیفی تحلیلی سامان یافته حاکی از آن است که عاطفۀ غضب در گزینش واژ‌گانی با نظم‌آهنگ متناسب، ‌‌‌‌تأثیر به­‌سزایی داشته و امام(ع) در برون‌داد این عاطفه‌ از تصویر‌گری هماهنگ با آن بهره برده و با تکیه بر روش­های مختلف باعث شده که مخاطب با شنیدن این خطبه‌ها دست‌خوش همان حس و عاطفۀ مورد نظر شود.