5. افزودن دو مشيخه بر کتاب تهذيب و استبصار که در آن، طرق و اسانيد احاديث و مصنّفات و اصول و کتابهاي شيعه به طور کامل روشن و مشخّص ميگردد.
مجموع اين پنجوجه که ذکر شد، سبب شده که شيخ الطائفة مرکز اسناد و محور روايات و مجمع اجازات شود.۱ بر اين اساس، طرق و اسناد شيخ طوسي از اعتبار و جايگاه علمي بالايي برخوردار است و داراي نقش کاربردي بسيار ارزشمندي ميباشد.
تعريف طريق
طريق، در اصطلاح دانش رجال عبارت است از: «الوسائط المتصلة بين الراوي و المروي عنه و يعبر عنه بالسند.»؛۲ يعني، واسطههايي که اتصال بين راوي و فرد مروي عنه را برقرار ميکند و از آن به سند نيز تعبير ميشود.
گونههاي طريق
اسناد و طرق، براي احاديث، کتب و اصول بهکار ميروند، بر اين اساس، استفاده از اصطلاح طريق حديث، طريق کتاب و طريق اصل در ميان رجاليون و محدّثان رايج است.
طريق حديث: مانند آنچه در مشيخهي شيخ صدوق و مشيخهي شيخ طوسي ملاحظه ميشود که به طريق شيخ صدوق و طريق شيخ طوسي معروف است.
طريق اصل يا کتاب: مانند آنچه در فهرست نجّاشي و فهرست شيخ طوسي مشهود است.
حالات طريق
تمام ويژگيها و حالتهاي مختلف موجود در اسناد به روايات، در اسناد به اصول و کتابها نيز وجود دارد، به اين معني:
الف) همانگونه که سند حدّ اعتبار حديث را معيّن ميکند، طريق به کتاب و اصل نيز حدّ اعتبار آنها را مشخّص ميسازد.۳ به عبارت ديگر: همانگونه که صحّت سند حديث موجب
1.. ر.ک: ميراث اسلامي ايران، دفتر دوم، ص۳۷۷ و ۳۷۸. (با تلخيص و تصرّف)
2.. مشيخه النجّاشي، ص۸۷.
3.. يادآوري: اين موضوع مورد قبول همگان نيست؛ بلکه بعضيها با کليّت آن مخالف هستند؛ ولي از باب قضيهي موجبه جزئيه محلّ اتّفاق است.