آشنايي با طريق شيخ طوسي و نقش کاربردي آن - صفحه 19

طريق پنجم: ابن ابي‌جيّد عن ابن‌الوليد عن الصفّار عن يعقوب بن يزيد عن ابن ابي‌عمير؛
طريق شش: ابن ابي‌جيّد عن ابن‌الوليد عن الصفّار عن محمّد بن الحسين عن ابن ابي‌عمير؛
طريق هفتم: ابن ابي‌جيّد عن ابن‌الوليد عن الصفّار عن ايوب بن نوح عن ابن ابي‌عمير؛
طريق هشتم: ابن ابي‌جيّد عن ابن‌الوليد عن الصفّار عن ابراهيم بن هاشم عن ابن ابي‌عمير؛
طريق نهم: ابن ابي‌جيّد عن ابن‌الوليد عن الصفّار عن محمّد بن عيسي عن ابن ابي‌عمير.

بررسي طريق

1. جماعة

شيخ طوسي در بسياري از اسناد و طرق به اصول و مصنّفات؛ عبارت «عدّة» يا «جماعة» را به‌کار برده است.۱ ممکن است، بعضي تصوّر کنند که همين امر موجب ضعف طريق مي‌گردد؛ زيرا افرادي که در اين «عدّة» و «جماعة» هستند، مجهول و ناشناخته‌اند؛ در حالي که اين تصوّر درست نيست؛ زيرا قرايني وجود دارد، مبني بر اين‌که مراد شيخ از اين عبارت، شيخ مفيد و ديگر مشايخ معروف ايشان است، از جمله قراين موارد ذيل است:
در ترجمه‌ي احمد بن حسن اسفرائني مي‌نويسد:
«اخبرنا عدة من اصحابنا؛ منهم الشيخ ابوعبدالله محمّد بن محمّد بن النعمان المفيد و الحسين بن عبيدالله و احمد بن عبدون و غيرهم.»۲
و نيز در ترجمه جعفر بن محمّد بن قولويه نوشته است:
«اخبرنا جماعة؛ منهم الشيخ ابوعبدالله محمّد بن محمّد بن النعمان المفيد و الحسين بن عبيدالله و احمد بن عبدون و غيرهم.» ۳
افزون بر اين‌که در سند مورد بحث، «جماعة عن محمّد بن علي بن الحسين...» مراد شيخ طوسي از «جماعة» افرادي مانند: شيخ مفيد، حسين بن عبيدالله غضائري، جعفر بن حسن بن حسکه، محمّد بن سليمان حمراني(حمداني) است که در طريق شيخ طوسي به کتب و روايات شيخ صدوق قرار گرفته‌اند.

1.. ر.ک: الفهرست، ش۶، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۳۳، ۹۲، ۱۱۷، ۱۴۱ و... .

2.. الفهرست، ص۶۷، رقم۸۴ .

3.. همان، ص۱۰۹، رقم۱۴۱.

صفحه از 31