ايشان ـ گرچه از جانب چند معصوم صادر شده باشد ـ با يكديگر، همآهنگ و همخوان هستند؛ بهگونهاي كه ميتوان از بعضي در تبيين و تفسير بعض ديگر ياري جست؛ بنابراين اگر بخواهيم دربارهي يك موضوع و يا يک مفهوم روايي به نتيجهاي صحيح و کارآمد برسيم، بايد تمام احاديث ناظر به آن موضوع را مطالعه كرده و بررسي کنيم، در غير اين صورت با آسيبهاي جديّ و زيانباري مواجه خواهيم شد.
پيامد غفلت از خانواده حديث
در فرايند فهم احاديث، شناسايي و بازيابي خانوادهي حديث امري ضروري است؛ زيرا آنچه موجب رسيدن به مقصود اصلي گوينده ميشود و سير حرکت از فهم متن تا فهم مقصود را سامان ميبخشد، دستيابي به قرينههاي لفظي و مقامي است؛ از اينرو، نبود شناختِ جامع از قرايني که در احاديث متناظر و هممضمون، پراکنده شدهاند هدف از مطالعهي حديث را تأمين نکرده، فهم ناقص و ابتري را بهدنبال خواهد داشت؛ علاوه بر آن، عدم دقّت در اينباره و نسبت فهمِ نادرست به معصوم(عليهالسلام) پيامدهاي منفي آن را دو چندان خواهد کرد؛ بنابراين تتبّع ناقص و عدم گردآوري همهي متون مربوط به يک موضوع، آسيب جدّي را پديد ميآورد که ارايهي نمونه هايي از اين دست، گوياي اهميّت اين بحث خواهد بود.
نمونه اوّل
از اميرمؤمنان علي(عليهالسلام) در کتاب شريف نهج البلاغه نقل شده است که فرمود: «مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَيْت فَلْيَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً»؛ هركس ما اهلبيت(عليهمالسلام) را دوست دارد، بايد براى پوشيدن جامهي فقر مهيّا باشد.۱
بر اساس مفهومي که از ظاهر حديث به دست ميآيد، دوستي و محبّت اهلبيت(عليهمالسلام) ملازمِ فقر و تنگدستي است و تمام دوستان و محبّان خاندان پيامبر(صلياللهعليهوآلهوسلم) ميبايست طعم فقر و تهيدستي را بچشند، در صورتي که پذيرش اين مطلب با رواياتي که شيعيان را به تلاش براي تأمين رفاه خانوادهي خود تشويق کرده است.۲
و نيز واقعيّت زندگي بسياري از دوستان اهلبيت(عليهمالسلام) که از مکنت مالي برخوردار بودهاند، منافات دارد.
1.(نهج البلاغه، حکمت ۱۱۲.)
2.. چنانکه در سفارش امام صادق(عليهالسلام) به معاذ آمده است: «اسْعَ عَلَى عِيَالِكَ وَ إِيَّاكَ أَنْ يَكُونَ هُمُ السُّعَاةَ عَلَيْك.»؛ «خانوادهات را در رفاه و آسايش قرار بده و کاري نکن که آنها براي تو بکوشند.» (کافي، ج۵، ص۱۴۸.) و نيز در حديثي از امام علي(عليهالسلام) نقل شده است: «حُسنُ الخلق في ثلاثٍ: اجتنابُ المَحارم و طلبُ الحلال و التَوسُّع على العيال»؛ «خوش خلقي در سه چيز است، پرهيز از کارهاي حرام، طلب حلال و فراهم آوردن آسايش و رفاه براي خانواده.» (تنبيه الخواطر، ص۹۱.).