مطالب مهمه به بحث نشستيم، پس اورا [ در فهم و جودت ذهن ]نيكو يافتيم. و بيش از استفاده اى كه از ما برده، به ما فايده رساند... او را - كه خدا در توفيقش بيافزايد - اجازه دادم كه از طريق من احاديثى را كه در كتابهاى مورد اعتماد آمده روايت كند و به مضمون آنها عمل نمايد و براى آنان كه از او فتوا مى خواهند فتوا دهد ...» . 1
* * *
كتاب «تفصيل وسائل الشيعة الى تحصيل مسائل الشريعة» ـ كه اختصارا «وسائل الشيعة» نيز ناميده مى شود ـ مشهورترين تأليفات محدث و الامقام سده يازدهم قمرى شيخ محمد بن حسن حرّ عاملى (1104) است.
اين كتاب، از هنگام تأليف تا عصر حاضر، بهترين و گسترده ترين كتاب حديثى مربوط به ابواب فقه است كه همواره مجتهدان و مفتيان بدان مراجعه مى كنند و از روايتهاى نقل شده در آن، براى استنباط مسائل فقهى وتحصيل فتوا بهره مى برند.
اين موسوعه در برگيرنده روايتهاى بسيارى است كه از حضرات معصومين عليهم السلام در كتابهاى مورد اعتماد مؤلف روايت شده ومتعرض احكام فقهى (فرائض وسنن و آداب) مى باشند، و مجموع منابعى كه از آنها حديث نقل شده بيش از يكصد و هشتاد منبع مى باشد. اين احاديث پراكنده در كتابهاى مختلف آمده و مرحوم حرّ آنها را با ذكر سند و تنظيم دقيق ـ از كتاب طهارت تاديات ـ گرد آورده و گاهى به اختصار، پيرامون بعضى حديثها به حل مشكلات آنها پرداخته است. روش تنظيم اين كتاب، شبيه به روش «شرائع الاسلام» محقق حلى مى باشد و مجموع كتابهاى آن پنجاه كتاب است.
شيخ يوسف در ديباچه «نهاية التحصيل» بيست و يك مزيت براى كتاب وسائل شمرده، كه مهم ترين آنها بدين تفصيل است: داراى همه احاديث أبواب فقه مى باشد، از تمام كتابهاى حديثى بهره برده شده است، احاديث با سند و متن آنها نقل مى شوند، براى هر يك از مسائل بابى قرار داده شده تا كار مراجعه كننده آسان باشد، چگونگى جمع بين احاديث ارائه شده است، جمع احاديث مختلف در يك باب حل بسيارى از اشكال هاى فقهى مى نمايد، احتمال تعارض بين احاديث با جمع آنها رفع مى گردد، راه
1.- متن كامل اين اجازه روايتى به خط شيخ حرّ عاملى، به پيوست اين مقاله مى آيد.
