نقش احاديث معصومان در تفسير قرآن - صفحه 8

مقدمه : اعتبار حديث در تفسير قرآن

مفسّران وقرآن پژوهان درباره ميزان و چگونگى بهره گيرى از احاديث معصومان اختلاف دارند. ليكن صرف نظر از برخى ديدگاههاى افراطى، عموم مفسران شيعه و اهل تسنّن، بر اهميت سنّت در تفسير و تبيين آيات قرآن تأكيد كرده اند.
خداوند حكيم، در مورد حجيّت و اعتبار سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله در تفسير قرآن مى فرمايد «و أنزلنا إليك الذكر لتبيّن للنّاس ما نزّل اليهم» (نحل، 44) و ذكر (قرآن) را بر تو فرو فرستاديم، تا براى مردم، آنچه را كه به سويشان فرود آمده است، تبيين كنى.
«و ما آتاكم الرسول فخذوه و ما نهاكم عنه فانتهوا» (حشر، 7)؛ آنچه پيامبر برايتان آورده برگيريد و از آنچه نهى كرده، باز ايستيد. همين گونه آياتى كه يكى از شؤون و وظايف پيامبر را « تعليم كتاب و حكمت » معرفى كرده اند.(ر.ك:بقره، 129 و 151؛ آل عمران، 164؛ جمعه،2) چرا كه مراد از تعليم كتاب، فقط انتقال واژگان و جمله هاى قرآن به انسان ها نبوده، بلكه آموزش معانى، مفاهيم و معارف و حقايق قرآن است . پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله (و اهل بيت عليهم السلام ) به اين وظيفه خود به نحو كامل عمل كرده و تعاليم كتاب و حقايق حكمت قرآنى را تعليم و تبيين كرده اند كه در قالب احاديث، برجاى مانده است.
براى حجّيت سخنان اهل بيت عليهم السلام در تفسير قرآن، مى توان از جمله به آيه تطهير (احزاب، 33) و آيات « اطيعوا اللّه واطيعوا الرسول واولي الأمر منكم» (نساء، 59) «فاسئلوا أهل الذكر إن كنتم لا تعلمون» (نحل، 43؛ انبياء، 7)، همچنين به حديث متواتر ثقلين واحاديث قطعى ديگر اشاره كرد.
بر پايه نصوص ياد شده، مفسران و نويسندگان علوم قرآنى بر ضرورت بهره گيرى از احاديث در تفسير قرآن تأكيد كرده اند.(ر.ك: مجمع البيان، ج 1، ص 39 و 40؛ متشابه القرآن ومختلفه ،ج 2، ص 148؛ البيان في تفسير القرآن ، ص 397؛ مناهج البيان ، جزء 1، ص 15 و 18؛ البرهان، ج 2، ص 156؛ الاتقان ، ج 2 ، ص 351؛ مناهل العرفان، ج 1، ص 480 و 481).