مردمان» بيان داشته‏است.
البتّه، معناى نسخ اديان سابق اين نيست كه از صدر تا ذيل تعاليم و مقرّرات آنها تغيير يابد بلكه بايد گفت: اصول معارف، مبانى اخلاق و امّهات احكام مذاهب الهى يكى است به تعبير قرآن :
(شرع لكم من الدين ما وصّى‏ به نوحاً و الذى أوحينا اليك و ما وصّينا به ابراهيم و موسى‏ و عيسى‏ أن أقيموا الدين و لاتتفرّقوا فيه ...) (شورى‏ (۴۲)/ ۱۳)
به هر حال، نسخ معدودى از احكام اديان قبل، سبب شد تا بسيارى از پيروان متعصّب آن مذاهب، با اسلام و مسلمانان مخالف شوند و حتّى‏ با اصل عقيده به نسخ، نيز، به ايراد و ستيز برخيزند.
2 - نسخ حكمى از احكام اسلام: مسلمانان هم‏عقيده‏اند كه در عصر نزول قرآن، برخى از قوانين اسلامى، با نزول برخى ديگر، منسوخ گشته‏اند امّا در اينكه: «كداميك از اشكال زير، در نسخ احكام اسلامى، قابل تحقّق است؟» اختلاف نظر دارند:
1 - نسخ حكم قرآنى به وسيله قرآن 2 - نسخ حكم قرآنى به وسيله سنّت
3 - نسخ حكم روائى به وسيله قرآن 4 - نسخ حكم روائى به وسيله سنّت
محقّقان معتقدند كه در صورت قطعيّت صدور حديث از معصوم، هر چهار صورت فوق، مانعى نداشته؛ امكان‏پذير خواهد بود.

رد و ايراد درباره نسخ

بنابر نقل تاريخ، گروهى از يهود و نصارى‏، و تنى چند از مسلمين، با عقيده به نسخ مخالفت نموده اشكالاتى برآن وارد ساخته‏اند كه اينك به مهمترين آنها مى‏پردازيم:
ايراد يكم: انكار علم پروردگار - به پندار ايشان، لازمه عقيده به نسخ اين است