تأملى در آنچه ياد شد، به خوبى گوياى اين نكات است كه اوّلاً قريش متوجّه حقّانيّت پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه وآله شده بودند. ثانياً متوجه شدند كه پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه وآله خريدنى نيست و از سوى ديگر، نمى‏توان با تبليغات و تهمتهاى ناروا، اعتبار سخن او را شكست. او نه شاعر است و نه ساحر و نه كاهن. او پيامبر است. خوب با چنين كسى چه بايد كرد؟ بهترين راه آن است كه با او مدارا كنند و منتظر شوند تا ببينند عاقبت كار وى به كجا مى‏رسد. اگر عرب (=غير قريش) بر ايشان غلبه يافت، پس به دست غير، از او رهايى يافته‏اند و نيازى به درگيريهاى داخلى و به اصطلاح برادركشى نيست. و اگر پيامبر صلى اللَّه عليه وآله بر عرب غلبه يافت، پس از وى پادشاهى و عزّت و قدرتِ وى براى هم قبيله‏اى هايش خواهد بود، لذا قريش به واسطه او سعادتمندترين همه مردم خواهند شد.
از آن روز به بعد، اين، استراتژىِ قريش شد و دليلِ مداراىِ ايشان با پيامبر صلى اللَّه عليه وآله در طول آن سه سال همين بود. لكن آن روز كه در يوم الدار، پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه وآله اميرالمؤمنين عليه السلام را به عنوان برادر، جانشين، ولىّ، وصى و وزير خود معين كرد و از همه خواست تا كلام او را بشنوند و اطاعت كنند، اين استراتژى شكسته شد و به بن بست رسيد. لذا از آن روز به بعد، رفتار قريش عوض شد و هر روز كار سخت‏تر و سخت‏تر شد. و اين، همان مخالفتى بود كه پيامبر صلى اللَّه عليه وآله از آن خائف بود. لذا همه حرف را نمى‏گفت و به امر خدا، اكتتامِ وصايت اميرالمؤمنين مى‏كرد. تا بالاخره امر الاهى نازل شد كه فرمود: فاصدَعْ بِما تُؤمَر و اَعرِض عن المشركين اِنّا كفيناكَ المستهزئين‏.

2- 4. چهل و سه سالگى و نزول آيات «فاصدَع بما تؤمر» و «اَنذِر عشيرتك الاقربين» و اعلان وصايت و وزارت و خلافت اميرالمؤمنين عليه السلام

اكثر منابع تاريخى و تفسيرى و حديثى متّفقند كه پس از سه سال دعوتِ پنهانى (يا به تعبير ما: دعوت آشكار و علنى) با نزول آيه فاصدع بما تؤمر و پس از آن: اَنذِر عشيرتك الاقربين‏، دوره دعوت علنى (يا به تعبير ما: دعوت آشكار به وصايت و