عرضه حديث بر قرآن‏ - صفحه 106

آيه را روشن مى‏سازد. امام مى‏فرمايد: «اگر امام و پيشواى خودتان را از دست بدهيد و به او دسترسى نداشته باشيد چه خواهيد كرد؟» (۱۵: ج ۲، ص ۷۲۷)
واضح است كه عرضه چنين رواياتى بر قرآن كريم، نتيجه مطلوبى نخواهد داشت. البته عدم موافقت آنها با قرآن نبايد سبب وانهادن آنها شود، بلكه براى پى بردن به صحّت اين گونه روايت بايد به سراغ قرائن ديگر رفت.
5. روايات تفسيرى مسكوت عنه: بخشى از روايات تفسيرى خارج از ضابطه عرض و غيرقابل ارزيابى است، بطورى كه آيات قرآن كريم نه موافق با آنها است و نه مخالف. موضع قرآن كريم نسبت به اين دسته از آيات نيز سكوت خواهد بود.
به عنوان مثال، پيامبر صلى اللَّه عليه وآله مراد از استطاعت در آيه شريفه «و للَّه على الناس حج البيت من استطاع اليه سبيلاً» (آل عمران (۳) / ۹۷) را توشه راه و مركب سوارى دانسته است. (5: ج 4، ص 218) ظاهر قرآن كريم پيرامون اين گونه روايات تفسيرى نمى‏تواند موضع نفى و تثبيت داشته باشد. گرچه بخش ديگرى از روايات تفسيرى را مى‏توان به علّت مخالفت با آيات قرآن كنار گذاشت و ضابطه عرض درباره آنها قابل اجرا است.

ب) روايات غيرناظر به قرآن‏

در جوامع حديثى رواياتى مى‏بينيم كه ارتباط آنها با آيات قرآن كريم محسوس و ملموس نيست و حداقل مى‏توان ارتباط آنها را با قرآن غيرمستقيم ارزيابى نمود. بخشى از اين روايات غيرمخالف و موافق با قرآن است كه خارج از بحث ما است، اما بخشى غيرمخالف و غيرموافق با قرآن بوده و فراتر از ضابطه عرض مى‏باشند و نمى‏توان عدم موافقت را حمل بر عدم صدور روايات از معصوم عليه السلام نمود، مانند روايت «ان اللَّه دحا الارض من تحت الكعبة الى منى‏، ثم دحاها من منى‏ الى عرفات، ثم دحاها من عرفات الى منى. فالارض من عرفات و عرفات من منى و منى من الكعبه.» (۱۷: ج ۴، ص ۱۸۹) و يا روايت «سيد الطعام اللحم» (۱۷: ج ۶، ص ۳۰۸)كه در صورت عرضه به

صفحه از 112