عرضه حديث بر قرآن‏ - صفحه 108

پشت آن مربوط به سر است. امام پاسخ داد: اما در وضو گوش‏ها شستن و مسح كردن ندارند. پس از آن در روايت 188 مى‏نويسد: حسين‏بن سعيد از يونس از على‏بن رئاب نقل مى‏كند كه او گفت: از امام صادق عليه السلام پرسيدم: آيا دو گوش جزء سر است؟ فرمود: آرى. گفتم: آيا هنگام مسح سر گوش را هم بايد مسح كنم؟ امام فرمود: آرى.
شيخ طوسى آن‏گاه متذكر مى‏شود كه اين خبر محمول بر تقيه است، زيرا با مذهب و فتواى اهل سنت موافقت دارد. ضمناً مفاد حديث با قرآن نيز در تعارض است. چنانكه اين مطلب را كتاب تهذيب الاحكام بيان نموده‏ايم. (12: ج 1، ص 331)
بزرگانى چون آية اللَّه بروجردى به اين باور بود كه فقه شيعه بايد در كنار فقه اهل سنت مورد بررسى و تحليل قرار گيرد چرا كه فضاى صدور روايات، غالباً فضاى تقيه و ارعاب بود.
2. روايات نسخ: نسخ يعنى برداشته شدن حكم سابق - كه به ظاهر هميشگى بوده - بوسيله تشريع لاحق، بطوريكه امكان جمع بين دو حكم نبوده و تنافى بيان آنها روشن باشد. (21: ص 412)
گرچه طبق قول مشهور، اخبار آحاد نمى‏توانند به عنوان ناسخ آيات شريفه عمل نمايند، اما خبر متواتر و قطعى الصدور مى‏تواند حكم قرآن را نسخ نمايد. از اين‏رو بطور قدر متيقن، نسخ احكام آيات شريفه قرآن بوسيله آيات و روايات قطعى‏الصدور ميّسر است. امير مؤمنان على عليه السلام يكى از روابط ميان قرآن و حديث را چنين برشمرده است: «بين مثبت فى الكتاب فرضه و معلوم فى السنة نسخه و واجب فى السنة اخذه و مرخّص فى الكتاب تركه.» (۶: خطبه ۱) يعنى: چه بسا كه حكمى در قرآن ثابت شده اما در سنت نسخ آن حكم تصريح شده باشد. بنابراين روايات ناسخ، مخالف آيات منسوخ قرآن قلمداد مى‏شوند و در صورت عرضه اينگونه روايات به قرآن، ضابطه عرض، حكم به كنار نهادن آنها مى‏كند. اما يك محقق بايد به اين مسئله توجه وافر

صفحه از 112