تعليقات آيت‏ اللَّه جعفرى بر اصول كافى، نُه باب از كتاب الحجّة - صفحه 156

تا آنجا كه قادر به بررسى بوده‏ايم، حداقل 46 كتاب از 35 نويسنده غيرشيعى وجود دارد كه صريحا به موضوع مهدى پرداخته‏اند. در مورد نويسندگان شيعه، تعداد كتب بسيار زياد است؛ در الذريعه، (جلد 16، صفحات 84 - 74) تنها 44 كتاب با عنوان غيبت فهرست شده است؛ حال آنكه كتاب‏هاى بسيارى نيز هستند كه واژه غيبت در نام آنها به كار رفته است يا كتاب‏هايى كه در رابطه با موضوع غيبت هستند و اين واژه در اسم آنها نيست. معروفترين اين كتابها عبارتند از: شيخ ابوعبداللَّه محمدبن ابراهيم كاتب نعمانى، ابن‏ابى زينب (متوفى حدود 971 / 360) الغيبه؛ شيخ صدوق ابوجعفر، ابن‏بابويه قمى، كمال‏الدين و تمام النعمه در دو جلد؛ و شيخ الطايفه ابوجعفر طوسى، الغيبه؛ در تمامى آثار مربوط به مهدى و غيبت وى، جامع‏ترين آنها سه جلد از كتاب بحار است (جلدهاى 53 - 51 ) كه شامل 1200 صفحه مطلب مختص اين موضوع است.
5. غيبت امام مهدى به دو دوره تقسيم مى‏شود: غيبت صغرى و غيبت كبرى. در طول غيبت صغرى، نمايندگانى (نواب) وجود داشتند كه نقش واسط ميان امام و امت را ايفا مى‏كردند. نمايندگان گاه با نام ( نايب منصوص عليه) و گاه بدون نام تعيين مى‏شدند. در مورد اول آنها نواب خاص بودند و در حالت دوم، نواب عام به شمار مى‏آمدند؛ نمايندگانى كه به طور معمول مى‏توانستند هر فردى با مشخصات و وضعيت خاصى باشند. تفاوت، در نوع نيابت نمايندگان است: نيابت خاصه به موضوعات مشخصى اختصاص دارد و نيابت عامه براى موضوعات عمومى است. آن دسته از نمايندگان كه نواب خاص حضرت بودند 4 تن به شمار آمده و يكى پس از ديگرى آمده‏اند. اين چهار نماينده (نواب اربعه) عبارتند از: نخست، ابو عَمرو عثمان بن سعيد بن عَمرو العَمرى الاسدى (متوفى 893 / 280)؛ دوم، پسر او، ابو جعفر محمد بن عثمان عَمرى (متوفى 917 / 305)؛ سوم، ابوالقاسم‏بن حسين‏بن روح نوبختى (متوفى 938 / 326)؛ چهارم، ابوحسين على‏بن محمد سَمُرى (متوفى 941 / 329)؛ است كه با مرگ او غيبت كبرى حضرتش آغاز مى‏شود.

صفحه از 145