تعليقات آيت‏ اللَّه جعفرى بر اصول كافى، نُه باب از كتاب الحجّة - صفحه 148

* ص 468 - همان باب، ح 7، ذيل «و كان ابومحمّد اكبر من ابى جعفر»:
اين متن در نسخه چاپى كافى، مانند متن فوق است، اما در برخى مصادر (متن شرح علامه مجلسى، مرآت العقول، جلد 3، صفحه 389، شرح مازندرانى بر كافى، جلد 6، صفحه 203، و در تفاسير وافى، جلد 2، صفحه 93؛ ارشاد، همان؛ بحار، جلد 50، صفحه 244 و حر عاملى، در اثبات الهداة، جلد 3، صفحه 392) كه از كافى نقل شده‏اند، آخرين جمله اينطور آمده است كه: «ابو محمد بزرگتر از جعفر بوده است. جعفر (894/281 - 850/236)، برادر ديگر امام ابو محمد عسكرى بوده و از ايشان كوچكتر بوده‏اند. در نتيجه نسخه صحيح اين نسحه است، نه نسخه‏اى كه به ابوجعفر اشاره دارد.
* ص 471 - همان باب، ح 10، ذيل «بدا للَّه فى ابى محمّد بعد ابى جعفر.»:
الهيات شيعه به نوعى از بدا (در معناى لغوى: ظهور) اعتقاد دارد كه «اراده خداوند» را مد نظر دارد؛ اراده‏اى كه طبق آن خداوند مى‏تواند وقوع برخى وقايع را بطور مشروط منوط به رويداد يا رويدادهاى ديگرى قرار دهد. خداوند مى‏تواند، به عنوان مثال، فرمان دهد كه زندگى فرد پايان پذيرد، و اين امر را وابسته به شرايط خاصى كند. بهرحال، اين نوع از بدا كه در اينجا مطرح است، ربطى به اراده خداوند ندارد، بلكه بيشتر مربوط به جهالت افرادى است كه مثلا مى‏توانستند احتمال رويداد يك اتفاق را به شكلى ديگر بدهند، اما به دليل غفلت از خواست خداوند نمى‏توانستند. قرآن در سوره زمر، آيه 47- 39 به اين نوع بدا اشاره دارد: «و آنچه تصورش را نمى‏كردند، از جانب خدا بر ايشان آشكار مى‏گردد» (بدا لهم)؛ و بدا در مورد اسماعيل و موسى، و ابوجعفر و ابومحمد، از اين نوع است. در هر دو اين موارد، امامان پيشين، جانشينان خود را معرفى نكرده بودند، و اين چيزى بود كه مردم مى‏انگاشتند؛ در هر دو مورد، گروه‏هاى خاصى، نظرات نادرستى داشتند بطوريكه بعد از اينكه امام جانشين خود را معرفى مى‏كرد، آنها پى به اشتباه خود

صفحه از 145