حجّيت اخبار آحاد در اعتقادات - صفحه 4

و غير قابل اعتماد مقايسه شده و به دره بي‌اعتباري سقوط كرده است؛ برج و بارويي استوار از قطع برهاني و قد و بالاي كوتاهي از سپاهيان ظنون كه با پرچم ننگ آور نهي‌هاي قرآني پشت ديوار بلند آن صف كشيدهاند و حجتي براي ورود ندارند.
مانع دوم اما ريشه در ناديده گرفتن تفاوت موجود بين اعتقاد قلبي و معرفت قلبي دارد؛ بسته شدن تدريجي باب عقل عملي و تعريف اعتقاد به عنوان يافت قطعي، در عوض گره قلبي و به تبع آن، غفلت از توانايي بشر در گره بستن اختياري قلب خود به هر يك از يافت‌هاي ذومراتب دروني‌اش، راه عقيده و عمل قلب را به غلط با كشف و يافت و معرفت قلبي يكي دانسته است و در نتيجه، تعبد را در حوزه باورها از اساس محال جلوه داده است تا چه رسد به دست كوتاه ظنون شك‌آلود.
در مسير تحليل و ريشهيابي اين دو مانع بزرگ، اهداف اين سياهه را مي‌توان در اين گزاره‌ها خلاصه ديد:
1. كاوشي در موضع قدما نسبت به واژگان كليدي پرونده حجيت خبر واحد اعتقادي همچون خبر واحد، اعتقادات و تقليد (اصطلاح شناسي واژگان كليدي پرونده حجيت آحاد عقايدي).
2. تبيين نقش و تأثير ساير علوم اسلامي در ملاك‌هاي اصولي در بستر زمان (تاريخ نگاري پروندة حجيت آحاد عقايدي).
3. جمع آوري و دسته‌بندي اقوال بزرگان علم اصول و بزرگ نمايي نكات قابل تأمل در آراي ايشان جهت شكستن هيمنه مخالفت مشهور با حجيت آحاد عقايدي.
4. آشكار ساختن خلط رخ داده ميان قطع اصولي و قطع برهاني و همچنين خلط ميان ظن نهي شده قرآني و امارات قابل اعتناي شرعي.
5. تحليل و تبيين همسويي موجود ميان قطع عرفي و امارات ظني و بهره‌مندي امارات معتبر از رتبه‌هاي كشف.
6 . ترسيم سلوك شارع مقدس در اتكا و اعتنا به ظنون و معتبر به عنوان يك راهكار ارزنده در مسير باورسازي و يقين آفريني در مكلفان.
7. نشان دادن جدايي كامل مقوله اعتقاد به عنوان عمل اختياري قلب از مقوله معرفت به عنوان يافت وجداني قلب و به تبع آن امكان تعبد به ظن در عمل قلبي.

طرح مسأله۱

براي يك فقيه، در مقام يافتن حكم شرعي يك موضوع، سه حالت كلي متصور است: قطع، ظن و شك. در حالت قطع، از آنجا كه احتمال خلاف در نظر فرد وجود ندارد، به حكم عقل، وظيفه فرد عمل بر اساس يافت قطعي است؛ بدون چون و چرا. چنين يافتي حجت است و الزام آور (از اين مطلب به حجيت ذاتي

1.. در اين مدخل از مجموعه‌ روان و گوياي اصول فقه، ‌تدوين يافته توسط استاد ارجمند آقاي حسن طارمي موجود در طرح درسنامه دانشگاه پيام نور بهره‌ برده‌ام.

صفحه از 35