پس فاطر کسي است که براي اولين بار به خلقت و ايجاد چيزي دست بزند.۱ اما با مراجعه به قرآن در مي‌يابيم که واژه فاطر به همين معنا در قرآن به کار رفته است:
(قُل كُونُواْ حِجَارَةً أَوْ حَدِيدًا ? أَوْ خَلْقًا مِّمَّا يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ فَسَيَقُولُونَ مَن يُعِيدُنَا قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ).۲
دقت در اين آيه نشان مي‌دهد معنايي که ابن عباس از کلام عرب فهميده، با معنايي که واژه در اين آيه بروز مي‌دهد، کاملاً منطبق است و مراد هر دو، خلقت بديعانه است و در اين مورد، نيازي به مراجعه به غير قرآن نيست.
2. فهم سياق
فهم سياق يکي از مهم‌ترين و بهترين ابزارها در فهم معناي واژه در يک متن است. سياق، بر خلاف برخي شيوه‌هاي فهم معاني واژگان، هميشه در دسترس است. در اينجا متن، به کمک فهم مي‌آيد. توجه به سياق، ابهامات موجود در معناي برخي واژه‌ها را کنار زده و به آن وضوح مي‌بخشد. همچنين با بهره‌گيري از سياق مي‌توان از ميان چند معناي محتمل براي يک واژه، يک معنا را برگزيد و معناي صحيح را در ذهن نشاند.
سياق در روايات نيز گاه نقش تعيين کننده‌اي ايفا مي‌کند و مانع برخي برداشت‌هاي ناقص، يا نادرست مي‌گردد.۳
بيان چند مثال مي‌تواند به نقش سياق در معنا رساني واژگان روايات کمک نمايد.
1. حديث غدير از روايات معروف و متواتر در ميان مسلمين است. شيعه طبق اين روايت، صرف نظر از روايات و ادله ديگر، به امامت و ولايت حضرت علي عليه السلام قايل است؛ اما بسياري از اهل سنت، با تمسک به برخي معاني لغوي واژ? «ولي» همچون دوست و ياور از پذيرش معناي امامت و ولايت سر باز زده‌اند.۴
صرف نظر از همه قراين متصل و منفصل ـ که در اين روايت بر ديدگاه شيعه دلالت روشن دارد ـ مي‌توان گفت که توجه به سياق روايت غدير يکي از ادله محکم و حتي کافي در اثبات معناي امامت و ولايت در اين حديث خواهد بود. در اينجا قسمتي از حديث غدير را ـ که مورد نظر است ـ مي‌آوريم:
قال رسول الله صلي الله عليه و آله : يا أيها الناس! ألست أولي بالمؤمنين؟ قالوا: نعم يا رسول الله. قال: من كنت مولاه فعلي مولاه.۵
1.. الفائق في غريب الحديث، ج۳، ص۳۹.
2.. سوره اسراء، آيه ۵۰ و۵۱.
3.. حديث شناسي۲، ص۲۳۹.
4.. تأويل مختلف الحديث، ص۴۴، ۴۵؛ التمهيد (ابن عبد البر)، ج۲۲؛ ص۱۳۲ ـ ۱۳۳؛ فيض القدير، ج۶، ص۲۸۲.
5.. امالي الصدوق، ص۵۰.
