احادیث داستانی عذاب امت پیامبر اسلام(ص)

مجمع البیان ـ فی تَفسیرِ قَولِهِ تَعالی:«قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَی أَن یبْعَثَ عَلَیکمْ عَذَابًا مِّن فَوْقِکمْ أَوْمِن تَحْتِ أَرْجُلِکمْ أَوْ یلْبِسَکمْ شِیعًا وَیذِیقَ بَعْضَکم بَأْسَ بَعْضٍ»[۱]ـ:

فی تَفسیرِ الکلبِی: أنَّهُ لَمّا نَزَلَت هذِهِ الآیةُ قامَ النَّبِی(ص) فَتَوَضَّأَ وأَسبَغَ وُضوءَهُ، ثُمَّ قامَ وصَلّی فَأَحسَنَ صَلاتَهُ، ثُمَّ سَأَلَ اللّهَ سُبحانَهُ أن لا یبعَثَ عَلی اُمَّتِهِ عَذابا مِن فَوقِهِم ولا مِن تَحتِ أرجُلِهِم، ولا یلبِسَهُم شِیعا، ولا یذیقَ بَعضَهُم بَأسَ بَعضٍ، فَنَزَلَ جَبرَئیلُ(ع) فَقالَ: یا مُحَمَّدُ، إنَّ اللّهَ تَعالی سَمِعَ مَقالَتَک، وأَنَّهُ قَد أجارَهُم مِن خَصلَتَینِ، ولَم یجرِهُم مِن خَصلَتَینِ؛ أجارَهُم مِن أن یبعَثَ عَلَیهِم عَذابا مِن فَوقِهِم أو مِن تَحتِ أرجُلِهِم، ولَم یجِرهُم مِنَ الخَصلَتَینِ الاُخرَیینِ.

فَقالَ(ص): یا جَبرَئیلُ، ما بَقاءُ اُمَّتی مَعَ قَتلِ بَعضِهِم بَعضا؟ فَقامَ وعادَ إلَی الدُّعاءِ، فَنَزَلَ:«الم * أَحَسِبَ النَّاسُ أَن یتْرَکواْ أَن یقُولُواْ ءَامَنَّا وَ هُمْ لَا یفْتَنُونَ»[۲]الآیتَینِ، فَقالَ: لا بُدَّ مِن فِتنَةٍ تُبتَلی بِهَا الاُمَّةُ بَعدَ نَبِیها؛ لِیتَبَینَ الصّادِقُ مِنَ الکاذِبِ؛ لِأَنَّ الوَحی انقَطَعَ، وبَقِی السَّیفُ وَافتِراقُ الکلِمَةِ إلی یومِ القِیامَةٍ.[۳]

مجمع البیان: در تفسیر آیه شریف: «بگو: او قادر است که از [آسمانِ] بالای سرتان یا از [زمینِ] زیر پاهایتان، عذابی را بفرستد یا شما را گروه گروه گرداند و عذاب بعضی از شما را به بعضی دیگر بچشاند» ـ:

در تفسیر الکلبی آمده است که: چون این آیه نازل شد، پیامبر(ص) برخاست و وضویی کامل و با آداب ساخت. سپس به نماز ایستاد و نمازی نیکو گزارد. آن گاه از خدای سبحان، مسئلت نمود که بر امّت او از بالای سرشان و از زیر پاهایشان عذابی نفرستد و آنان را گروه گروه نگرداند و عذاب برخی از آنان را به برخی دیگر نچشاند.

جبرئیل(ع) نازل شد و گفت: ای محمّد! خدای متعال، سخن تو را شنید و آنان را از دو چیز، پناه داد و از دو چیز پناه نداد [و حفظشان نمی کند]: از این که از بالای سرشان یا از زیر پاهایشان برایشان عذاب فرستد، پناه داد و از دو کار آخر، پناهشان نداد.

پیامبر(ص) فرمود: «ای جبرئیل! در صورتی که امّتم یکدیگر را بکشند، دیگر از آنان چه باقی می ماند؟». بدین جهت، برخاست و دوباره دست به دعا برداشت. پس این آیات، نازل شد: «الف، لام، میم. آیا مردم پنداشته اند که چون گفتند ایمان آوردیم، رها می شوند و آزمایش نمی شوند؟».

آن گاه فرمود: «چاره ای جز آزمایش امّت، پس از پیامبرش نیست تا راستگو از دروغگو باز شناخته شود؛ چرا که وحی، قطع می شود و شمشیر و تفرقه تا روز قیامت بر جا می ماند».

[۱]. الانعام: ۶۵.

[۲]. العنکبوت: ۱ ـ ۲.

[۳]. مجمع البیان: ج ۴ ص ۴۸۷، بحار الأنوار: ج ۹ ص ۸۸، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۵، ص ۵۴۶.