به خاطر گستردگى رحمتت، رحمتگر فيروز نام گرفتهاى.
و نيز در تفسير منسوب به امام عسكرى عليه السلام آمده است:
الرَّحمنُ العاطِفُ عَلى خَلقِهِ بِالرِّزقِ، لا يَقطَعُ عَنُهم مَوادَّ رِزقِهِ و إِنِ انقَطَعوا عَن طاعَتِهِ. الرَّحيمُ بِعِبادِهِ المُؤمِنينَ في تخَفيفِهِ عَلَيهِم طاعاتِهِ، و بِعِبادِهِ الكافِرينَ فِي الرِّفقِ بِهِم في دُعائِهِم إِلى موافَقَتِهِ؛1
رحمتگرِ عطوفت كننده به آفريدگانش با روزى، كه موادّ روزىِ خود را از آنان قطع نمىكند، گرچه ايشان از طاعت او باز ايستند. به بندگان مؤمنش در سبک كردن تكليفهاى خود بر ايشان، و به بندگان كافرش در مدارا با ايشان در فراخواندنشان به سازش [با] او مهربان است.
اين روايات دلالت دارند كه رحمانيت خداوند متعال به دنيا اختصاص ندارد و رحيميت او، ويژه اهل ايمان نيست، بلكه خداوند منّان در دنيا و آخرت قابل توصيف به صفتهاي «رحمان» و «رحيم» است.
دوم. رواياتى كه بر اشاره صفت «رحمان» به رحمت عام الهى، و صفت «رحيم» به رحمت خاص او دلالت دارند؛ مانند آنچه از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود:
الرحمن اسم خاص بصفة عامة و الرحيم اسم عام بصفة خاصه؛2
رحمان، اسم خاص با توصيف عام و رحيم اسم عام با توصيف خاص است.
ظاهراً مقصود از اين روايت، آن است كه «رحمان» نامى ويژه خداوند متعال است، ولى به صفت عام الهى و رحمت واسعه او اشاره دارد و در مقابل، «رحيم» نامى است كه به خدا اختصاص ندارد، ولى به صفت خاص و رحمت ويژه او نسبت به انسانهاى شايسته اشاره ميکند.
در روايت ديگر از آن حضرت در تفسير «بسمله» آمده است:
الرحمن، بجميع خلقه والرحيم بالمؤمنين خاصه.3
رحمان، رحمتگر به همه آفريدههايش است و رحيم، تنها مهروز به مؤمنان است.
و در روايتى از حضرت عيسى عليه السلام نقل شده است:
الرحمن، رحمان الدنيا، و الرحيم رحيم الآخره؛4
رحمان، رحمتگر در دنيا و رحيم، رحمتگر در آخرت است.
ابن عباس در تفسير «بسمله» از پيامبر صلي الله عليه و آله نقل كرده كه فرمود:
1.. ر . ک : دانش نامه عقايد اسلامى، ج ۶، خداشناسى ص ۱۴۸، ح ۴۶۱۱.
2.. مجمع البيان، ج ۱، ص ۵۴.
3.. الكافى، ج ۱، ص ۱۱۴، ح ۱.
4.. التبيان فى تفسير القرآن، ج ۱، ص ۲۹؛ مجمع البيان، ج ۱، ص ۹۳، به نقل از ابوسعيد خدرى.