فإذا قال العبد : «بسم اللّه الرحمن الرحيم» قال اللّه عزّوجلّ عبدى دعاني باسمين رقيقين أحدهما أرق من الآخر1 [فالرحيم أرق من الرحمان و كلاهما رقيقان2 ] ...؛
هر گاه بنده بگويد: به نام خداوند رحمتگر مهروز، خداوند عزيز و جليل مىگويد: بندهام، مرا با دو اسم لطيف صدا زد؛ يكى از ديگرى لطيفتر است. هر دو لطيفاند؛ رحيم لطيفتر از رحمان است.
اين روايت را نيز مىتوان به روايات پيشين ملحق نمود؛ زيرا با توجه به اين كه رقّت در باره خداوند متعال بىمعناست، رقيقتر بودن صفت «رحيم» ناظر به رحمت بيشتر و با كيفيت بهتر خواهد بود كه با رحمت خاص الهى منطبق است.
اين دسته از روايات نه تنها ظاهراً با روايات دسته اول، بلكه به گفته آية اللّه خويى(ره) ظاهر آنها با قرآن نيز مخالفت دارد و از اين رو، بايد آنها را يا تأويل نمود و يا كنار گذاشت:
در بعضى از روايات آمده است كه «رحمان» اسم خاص است و معنايش عام، ولى «رحيم» اسم عام است و معنايش خاص؛ زيرا كه به آخرت و يا مؤمنين اختصاص دارد.3 بايد اين روايات را تأويل نمود يا به كنار گذاشت؛ زيرا ظاهر آنها با كتاب خدا مخالفت دارد؛ چون كلمه رحيم در قرآن بدون اين كه به مؤمنين و يا به آخرت اختصاص داشته باشد، استعمال شده است كه اينک نمونههايى از آنها:
(فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ)؛4
هر كس از من پيروى كند، از من است و هر كس از من نافرمانى كند، پس تو بخشنده و مهربانى. (نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ)؛5
بندگانم را آگاه كن كه من بخشنده مهربانم! (إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ)؛6
خداوند نسبت به مردم رحيم و مهربان است. (رَبُّكُمُ الَّذِي يُزْجِي لَكُمُ الْفُلْكَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ كَانَ بِكُمْ رَحِيماً)؛7
1.. شعب الإيمان، ج ۲، ص ۴۴۷ .
2.. ظاهراً اين قسمت، سخن ابن عباس است.
3.. تفسير الطبرى، ج ۱ ص ۴۳؛ البرهان فى تفسير القرآن، ج ۱، ص ۲۸ .
4.. سوره ابراهيم، آيه ۳۶ .
5.. سوره حجر، آيه ۴۹ .
6.. سوره حج، آيه ۶۵.
7.. سوره الاسراء، آيه ۶۶.