سخن ابن ابي الحديد، به بيان احتمالات و گمانه‌زني‌هاي ديگر پرداختند که با تأسف، اکثر آنها فاقد مدرک است؛ چنان که قطب الدين راوندي (م573ق) ـ به عنوان نخستين شارح شيعي که ديدگاه متفاوتي با نظر ابن ابي‌الحديد ارائه کرده است ـ اين خطبه را در وصف يکي از اصحاب امام علي عليه السلام دانسته که در زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله و قبل از پيدايش فتنه سقيفه از دنيا رفته است:
مَدَح بعضَ أصحابه بحُسنِ السيرة و أنه مات قبل الفتنة التي وقعت بعد رسول اللّه صلي الله عليه و آله من الاختيار و الايثار.^۱
انتقادي که به اين سخن وارد شده، اين است که مضمون کلمات امام عليه السلام در نهج البلاغه با چهره‌اي که راوندي معرفي کرده همخوان نيست؛ چه، جملاتي که در تمجيد شخصيت مورد بحث به کار رفته، نشان مي‌دهد که او داراي قدرت و حکومت بوده و پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله ايامي را به زمامداري گذرانده است.^۲
ابن ميثم بحراني (م679ق) نيز با استناد به اين که سخنان امام عليه السلام در اين خطبه با مذمّت خليفه دوم در خطبه شقشقيه^۳ ناسازگار است، چنين اظهار داشته که اين توصيفات به ويژگي‌هاي ابوبکر بيشتر شباهت دارد و احتمال اين که اين خطبه در مدح ابوبکر باشد، بيشتر است تا عمر. وي در اين باره مي‌نويسد:
أقول إرادته لأبي بكر أشبه من إرادته لعمر لما ذكره في خلافة عمر و ذمّها به في خطبتها المعروفة بالشقشقية كما سبقت الإشارة إليه...^۴
اما اين سخن با اعتراض ميرزا حبيب الله خويي (م1324ق) مواجه گرديده است. وي معتقد است که شکوه‌هاي علي عليه السلام از ابوبکر، اگر بيشتر از عمر نباشد، کمتر نيست؛ چنان که سخنان امام عليه السلام در باره غصب خلافت و نيز دوران تاريک خليفه اول، گوياي اين حقيقت است.^۵ از اين رو، خويي تأکيد دارد که مقصود امام عليه السلام از شخصيت ستايش شده مالک اشتر نخعي است؛ چه آن که چنين ستايش‌هايي در باره مالک سابقه داشته است: