مراحل آفرينش ابدان ذرّي همه انسانها و گوهره مادي آن است که در روايات معصومان، از آن
به طينت تعبير شده است. به ديگر بيان، خداوند ابتدا از خاک و با انجام فعل و انفعالاتي خاص بر روي آن ـ که همان مراحل يادشده است ـ بدن ذرّهاي حضرت آدم و تمام آدميان را آفريده است و بدين ترتيب، بدن ذرّهاي وي و ديگر افراد بشر تقريباً همزمان خلق شده است، ولي چون سنّت خداوند اين بود که حضرت آدم بدون پدر و مادر ايجاد شود، بدن ذرّهاي وي به جاي آن که در رحم مادر رشد يابد؛ همانند بذر درخت، در دل خاک پروريد و اندامش به مرور شکل يافت و کامل شد و سپس مسجود فرشتگان قرار گرفت. بدن ذرّهاي هر يک از انسانهاي ديگر، اما به تقدير الهي و در زمان خاص خود، به پدر منتقل شده و با جذب مواد خاص در بدن او به نطفه تبديل ميگردد و بعد از انتقال نطفه به مادر، با جذب مواد غذايي در رحم وي صورت جنيني ميگيرد و پس از کامل شدن به شکل نوزاد تولد مييابد. از آنجا که احاديث مربوط به بدن ذرّهاي ـ که از آن با تعابير گوناگوني نظير ذرّ، بدن (به طور مطلق)، يا طينت، که خميرْمايه و مادّه اوليه آن است، ياد شده است ـ بسيار زياد است، ناگزير تنها به ذکر چند نمونه از آن بسنده ميکنيم. در اين روايات، تنها به وجود و خلق اين ابدان نظر داريم و به توضيح جنبههاي ديگر آنها نميپردازيم:
۱. امام صادق عليه السلام : هنگامي که خداوند عزّ و جلّ اراده کرد که حضرت آدم عليه السلام را بيافريند، آب را بر روي خاک ريخت و سپس مشتي از آن را بر گرفت و مالش داد و بعد از آن انسانها را آفريد و آنان به ناگاه به جنبش در آمدند.۱۲. امام باقر عليه السلام : خداوند عزّ و جلّ يک مشت از خاک زميني که حضرت آدم را از آن آفريد، بر گرفت و سپس روي آن آب گوارا ريخت و آن را چهل روز به حال خود رها کرد و سپس روي آن آب شور و تلخ ريخت و چهل روز آن را به حال خود رها کرد. پس هنگامي که آن گِل خمير شد، آن را گرفت و به شدت مالش داد. آن گاه، انسانها مانند ذرّاتي از آن خارج شدند.۲۳. امام باقر عليه السلام : خداوند از خاک سطح زمين گِلي را بر گرفت و آن را به شدت مالش داد.پس به ناگاه آنان مانند ذرّاتي (پديدار شدند و) به جنبش درآمدند.۳۴. امام باقر عليه السلام : هنگامي که خداوند ميخواست انسانها را بيافريند... گِلي را از سطح زمين برگرفت و به شدت مالش داد... و آنان مانند ذرّاتي به جنبش درآمدند... سپس فرمود: «آيا من پروردگار شما نيستم؟ پاسخ دادند: آري...».۴
1.. عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَرَادَ أَنْ يَخْلُقَ آدَمَ عليه السلام أَرْسَلَ الْمَاءَ عَلَى الطِّينِ ثُمَّ قَبَضَ قَبْضَةً فَعَرَكَهَا ثُمَّ ذَرَأَهُمْ فَإِذَا هُم يَدِبُّونَ (الکافي، ج ۲، ص۷).
2.. عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَبَضَ قَبْضَةً مِنْ تُرَابِ التُّرْبَةِ الَّتِي خَلَقَ مِنْهَا آدَمَ ع فَصَبَّ عَلَيْهَا الْمَاءَ الْعَذْبَ ثُمَّ تَرَكَهَا أَرْبَعِينَ صَبَاحاً ثُمَّ صَبَّ عَلَيْهَا الْمَاءَ الْمَالِحَ الْأُجَاجَ فَتَرَكَهَا أَرْبَعِينَ صَبَاحاً فَلَمَّا اخْتَمَرَتِ الطِّينَةُ أَخَذَهَا فَعَرَكَهَا عَرْكاً شَدِيداً فَخَرَجُوا كَالذَّر(همان).
3.. عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخَذَ طِيناً مِنْ أَدِيمِ الْأَرْضِ فَعَرَكَهُ عَرْكاً شَدِيداً فَإِذَا هُمْ كَالذَّرِّ يَدِبُّونَ ( همان، ص ۶).
4.. عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى حَيْثُ خَلَقَ الْخَلْقَ... فَأَخَذَ طِيناً مِنْ أَدِيمِ الْأَرْضِ فَعَرَكَهُ عَرْكاً شَدِيداً... وَ هُمْ كَالذَّرِّ يَدِبُّونَ... ثُمَّ قَالَ: أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ؟ قالُوا: بَلى... (همان، ص ۸).