اصل حمل بر صحت اعتبار و كاربست - صفحه 14

مي‌‌شنويم، به دست دهيم.۱
از اين منظر، اصل حمل بر صحت يا تفسير به احسن در پي به دست دادن شيوه‌اي براي تفسير سخنان و عقايد ديگران است و مي‌‌کوشد تا معقوليت گفتار کسي را به حداکثر برساند. در اين صورت، به نوشته ريچارد فِلْدْمَن، اين اصل دو جنبه خواهد داشت: معقوليت و حقيقت. مقصود از معقوليت آن است که بايد فرض کنيم کسي که سخني مي‌‌گويد معقولانه حرف زده است و مقصود از حقيقت، آن است که با اين اصل بکوشيم بيشترين حقيقت و واقع امر را به دست آوريم.۲ اگر اين اصل را، اصلي معرفتي در نظر گرفتيم، مي‌‌توان سه صورت‌بندي از آن به دست داد: ضعيف، ميانه، و شديد. طبق روايت ضعيف اين اصل، بايد اصل خيرخواهي يا احسان را در تفاسير خود مد نظر داشته باشيم و در عين حال اين زمينه را به دست مي‌‌دهد تا بتوانيم خطا و نادرستي سخن کسي را بيان کنيم. روايت ميانه اصل را بر معقوليت گوينده مي‌‌گذارد، جز در مواردي که دليلي موجه بر خلاف آن داشته باشيم؛ حال آن که روايت شديد آن مدعي است انسان نظام‌مند است و نبايد به گونه‌اي سخن کسي تفسير شود که يکسره نامعقول به نظر برسد. روايت ضعيف اين اصل مقبوليت عمومي دارد، حال آن که صورت‌بندي شديد آن محل بحث است.
از نظر عده‌اي، اصل حمل بر صحت اصلي اخلاقي است و از نظر عده‌اي ديگر معرفتي. اگر آن را تفسيري اخلاقي کرديم، بيانگر لزوم انصاف نسبت به ديگران و توجه به احوال آنان است. اگر آن را اصلي معرفتي دانستيم، گوياي آن است که بهترين راه وصول به حقيقت و کسب حقايق بيشتر، کاربست اين اصل است. از اين جهت، تفسير نادرست سخن ديگران، چه بسا امکان ابطال آن را بهتر فراهم ‌کند، با اين حال، مانع فهم حقيقت مي‌‌گردد.۳

الزامات

به کارگيري اين اصل و پيروي از آن به مثابه روشي تفسيري، نيازمند تلاشي مُجدِّانه و تن دادن به الزامات خاصي است که در اين جا به دو الزام يا لازمه اساسي آن اشاره مي‌‌شود. نخست، انتخاب بهترين و برترين تبيين و ديگري پرهيز از خطاي آدمک پوشالي.

1. انتخاب بهترين تبيين

الزام نخست اصل تفسير به احسن آن است که در شرايط برابر، از ميان دو استدلال، از نظر قوت، مساوي آن را که دفاع‌پذيرتر و موجه‌تر است برگزينيم؛ به هنگام ترديد و دودلي برترين گزينه

1.. Bioethics: an introduction for the biosciences, p.x.

2.. Charity, principle of, by Richard Feldman in The Routledge Encyclopedia of philosophy, Vol.۲, p.۲۸۲.

3.. Ibid, p.۲۸۳.

صفحه از 26