مُّخْتَلِفٌ ألْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ)1 و هو مع قرائة القرآن؛2
امير مؤمنان عليه السلام فرمودند: ليسيدن [و خوردن] عسل، شفاي هر دردي است؛ خداوند متعال ميفرمايد: «از درون شکم آن شهدي به رنگهاي گوناگون بيرون ميآيد که در آن شفا و درماني براي مردم است». و آن همراه با قرائت قرآن است.
قال أبوعبدالله عليه السلام : كلوا الباذنجان فإنّه شفاء من كلّ داء؛3
بادنجان بخوريد که آن شفاي هر دردي است.
شيخ صدوق در توضيح اين روايات مينويسد:
و ما روي في العسل أنّه شفاء من كلّ داء فهو صحيح و معناه أنّه شفاء من كلّ داء بارد ...و ما روي في الباذنجان من الشفاء فإنّه وقت إدراك الرطب لمن يأكل الرطب دون غيره من سائر الأوقات؛4
و آنچه که در مورد عسل روايت شده که شفاي هر دردي است، صحيح است و معناي آن،
اين است که عسل شفاي هر درد سردي است ....و رواياتي که درباره شفا بودن بادنجان وارد شده، مربوط به زمان خرما خوردن است براي کسي که خرما خورده است؛ نه براي افراد ديگر و ديگر زمانها.
نتيجه
شناخت مخاطب نخستين و مستقيم معصوم عليه السلام و ويژگيهاي او از جمله مهمترين مواردي است که بر فهم بهتر حديث و مراد جدّي معصوم عليه السلام اثر گذار است؛ چرا که معصومان عليهم السلام به علم الهي از ويژگيهاي مخاطب خود آگاه بودند و سخني را روا ميداشتند که در محدوده عقل و درک مخاطب بگنجد، مطابق نياز او باشد و زمينه رشد و تعالي ايماني او را فراهم آورد. پرسش مهم در اين مورد اين است که شناخت کدام صفات مخاطب در فهم روايات معصومان عليهم السلام ضروريتر است.
در پاسخ به اين پرسش بايد گفت برخي از اين ويژگيها که از آن به ويژگيهاي مؤثّر مخاطب ياد ميکنيم، تأثير بيشتري در فهم حديث دارند.
مهمترين ويژگي مؤثّر راوي که نوع خاصي از خطاب معصوم عليه السلام را در پي دارد، خصوصيات اعتقادي و باورهاي ديني و مذهبي اوست. امامان معصوم عليهم السلام با توجه به دين مخاطب، گرايشات مذهبي، ميزان پايبندي او به اصول اعتقادي و درجه ايمان و تقواي مخاطب با او سخن
1.. سوره نحل، آيه ۶۹.
2.. بحار الانوار، ج۶۳، ص۲۹۱.
3.. همان، ص۲۲۳.
4.. الاعتقادات في دين الإمامية، ص۱۱۵-۱۱۶.