بررسي دو نظريه درباره « وارثان برگزيده قرآن » - صفحه 103

اهل هدايت است، نه فاسقان؛ هر چند که فرد مدعي از نزديکان نسبي انبيا باشد، لکن هدايت يافته نباشد، لياقت وراثت کتاب را ندارد. امام عليه السلام در حقيقت با استناد به آيات مذکور صرف رابطه نسبي با پيامبر صلي الله عليه و آله را براي احراز مقام وراثت قرآن ناکافي دانست و هر گونه توهمات رايج در اين باره را مردود اعلام کرد. در مقابل، هاديان برگزيده(الْمُصْطَفَينَ الْمُهْتَدِينَ۱ ) را وارثان حقيقي کتاب معرفي نمود.
کاربرد کلمه الْمُصْطَفَينَ اشاره به نوعي برگزيدگي خاص دارد که از سوي خداوند انجام مي شود و از طريق پيامبر اعلام مي‌گردد. همچنين حضرت با استناد به اين آيات، سنّت الهي در گزينش وارثان کتاب و نبوت در انبياء سلف را گوشزد نمود و وراثت عترت را با آن همانند سازي کرد. در حقيقت، آن امام همام، غير مستقيم به عالمان اهل سنّت گفت چطور وارثاني هستيد که از به ارث برده خود آگاهي نداريد؟ شما اگر وارثان حقيقي اين کتاب هستيد، چرا از مقصود آياتش آگاه نيستيد؟ و پرسش‌هايي از اين دست.

آستان آمرزش، کشتي نجات، پناهگاه امت اسلامي

در برخي از روايات بعد از تأکيد بر انحصار آيه وراثت در شأن عترت، توصيفاتي از منزلت معنوي و ملکوتي عترت در ميان امت تصوير شده است که نمودها و نشانه‌‌هايي از آثار وراثت کتاب در باره عترت است. از جمله اين روايات سخني از امام باقر عليه السلام در پاسخ به پرسش ابا اسحاق سبيعي از حقيقت آيه وراثت است که حضرت پس از تأکيد بر اختصاص آيه در شأن اهل بيت، مقام وراثان قرآن را چنين توصيف مي‏کند:
... ابا اسحاق، به وسيله ما خدا عيب و ننگ را از شما برطرف نمود و به واسطه ما رشته خواري و ذلت را از گردن شما برداشته و به وسيله ما خدا گناهانتان را مي‌بخشد؛ به ما مي‌گشايد و به ما ختم مي‌کند؛ نه به وسيله شما؛ ما پناهگاه شما هستيم؛ هم چون غار اصحاب و کهف و کشتي نجات شماييم؛ مانند کشتي نوح و درب حطه شما هستيم؛ مانند باب حطه بني اسرائيل.۲
در اين روايت ويژگي‏هاي شخصيتي و اوصاف وجودي ياد شده با روايات نبوي چون حديث سفينه، باب حطه، کهف ... در تبيين منزلت اهل بيت در ميان امت اسلامي دارد. در حقيقت امام باقر عليه السلام بين گروه سابقان بالخيرات و عترت نبوي قايل به اين هماني شده و به صورت تلويحي،

1.. تحف العقول، ص۴۲۵ - ۴۲۶؛ الأمالي، ص۶۱۵ - ۶۱۷.

2.. يا أَبَا إِسْحَاقَ! بِنَا يفُکُّ اللهُ عُيوبَکُمْ، وَ بِنَا يحِلُّ اللهُ رِبَاقَ الذُّلِّ مِنْ أَعْنَاقِکُمْ، وَ بِنَا يغْفِرُ اللهُ ذُنُوبَکُمْ، وَ بِنَا يفْتَحُ اللهُ، وَ بِنَا يخْتِمُ لَا بِکُمْ، وَ نَحْنُ کَهْفُکُمْ کَأَصْحَابِ الْکَهْفِ، وَ نَحْنُ سَفِينَتُکُمْ کَسَفِينَةِ نُوحٍ، وَ نَحْنُ بَابُ حِطَّتِکُمْ کَبَابِ حِطَّةِ بَنِي إِسْرَائِيل (سعد السعود، ص۱۰۷- ۱۰۸).

صفحه از 109