بررسي دو نظريه درباره « وارثان برگزيده قرآن » - صفحه 94

فيهم انهم أورثهم الکتاب و انهم السابقون بالخيرات» شمارگان روايات تفسيرگر آيه وراثت کتاب به بيست روايت رسيده است.۱ کليني نيز در اصول الکافي، باب«في أنّ من اصطفاه الله من عباده و أورثهم کتابه هم الأئمة عليهم السلام» را به همين امر اختصاص داده است.۲ شيخ صدوق نيز در آثار متعدد روايي خود همچون كمال الدين وتمام النعمة۳ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام ۴ ، معاني الأخبار۵ ، احاديث مرتبط با اين آيه را گزراش کرده و در اثر کلامي خود الاعتقادات - که به مشرب نقلي در بيان اعتقادات اماميه نگاشته است - وراثت کتاب از سوي امامان را از اعتقادات شيعه دانسته و مفاد آن را به روايات ذيل آيه وراثت کتاب استناد داده است.۶ با بازيابي برخي از اصول اوليه روايي اماميه نيز احاديثي از تفسير اين آيه هم اکنون به دست ما رسيده است.۷ در تفاسير مأثور متقدم نيز روايات تفسيري متعددي ذيل آيه گزارش شده۸ ، و حويزي آنها را يکجا گرد آورده است.۹ سيد هاشم بحراني نيز در غاية المرام ضمن اختصاص بابي مستقل به گزارش روايات تفسيري آيه وراثت، دو روايت از آنها را منقول از امام علي۱۰ عليه السلام از طريق عامه و هجده روايت ديگر را منقول از خاصه دانسته است.۱۱ در دوره متأخر نيز علامه مجلسي۱۲ و شيخ حر عاملي۱۳ مجموع روايات تفسيرگر آيه وراثت را در آثار خود گزارش کرده‌اند.

تواتر معنوي و استفاضه

سيد بن طاووس در اعتبارسنجي اسنادي روايات تفسيري آيه وراثت تأکيد دارد که مضمون مشترک آنها با بيش از بيست طريق از اهل بيت عليهم السلام نقل شده است.۱۴ ميرزاي نوري همين بيان را

1.. بصائر الدرجات، ص۶۴- ۶۸.

2.. الکافي، ج۱، ص۲۱۴ - ۲۱۵.

3.. کمال الدين و تمام النعمة، ص۹۷ - ۹۹، ص۱۱۷.

4.. عيون أخبار الرضا عليه السلام ، ج۲، ص۲۳۴، ح ۵.

5.. معاني الأخبار، ص۹۳، باب معني الآل، ح۱؛ ص۱۰۴، باب معني الظالم لنفسه، ح۲.

6.. الاعتقادات في دين الإمامية، ص۱۱۲.

7.. الأصول الستة عشر، الثانية، ص۳۰.

8.. تفسير العياشي، ج۱، ص۷۰، ج۲، ص۲۶۴؛ تفسير القمي، ج۲، ص۲۰۹؛ تفسير فرات الکوفي، ص۱۴۵، ص۳۴۷- ۳۵۰.

9.. تفسير نور الثقلين، ج۴، ص۳۶۱- ۳۶۵.

10.. در اين دو روايت امام در تفسير المصطفين گفته است: «هم نحن». بنگريد: غاية المرام و حجة الخصام في تعيين الامام من طريق الخاص و العام، ج۴، ص۳۶.

11.. همان، ج۴، ص۳۶- ۴۳.

12.. بحار الانوار، ج۲۳، ص۲۱۴- ۲۱۸، ج۴۶، ص۱۸۰ - ۱۸۵.

13.. وسايل الشيعه، ج۱۸، ص۴۹، ص۱۳۹.

14.. سعد السعود، ص۱۰۷ - ۱۰۸.

صفحه از 109