مختار ثقفي در گستره آثار رجاليان ^۱

مهدي غلامعلي ^۲

مجتبي غريب ^۳

چکيده

ابهام در باره شخصيّت پيچيده مختار، حتي ميان دانشيان شيعه از زمان او تا به حال وجود داشته است. در مدح و ذمّ او اخبار و روايات مختلفي در متون روايي و رجالي وارد شده است. گروهي از علماي شيعه از او به نيکي ياد کرده و به ردّ تمامي شبهات در مورد وي پرداخته‌اند. آن‌ها بر اين باور اند که اين اتّهامات، تنها تهمت عامه عليه وي بوده است. در توجيه روايات مطرود بودن مختار نزد اهل بيت عليهم السلام خصوصاً امام سجّاد عليه السلام و لعن او از جانب ايشان، بحث تقيّه را مطرح مي‌کنند. گروهي ديگر او را در نيّت، فاسد دانسته و وي را سياست‌مداري مکّار و کذّاب دانسته‌اند که البته اين نظريه مخصوص عامّه و رجاليان ايشان است. گروهي هم توقّف کرده و تنها به سبب انتقام وي از دشمنان اهل بيت عليهم السلام مختار را فردي عاقبت به خير مي‌شمارند. در اين تحقيق، در حوزه متون رجالي، شبهات و نظرات مطرح شده در باره مختار بررسي شده است.

کليدواژه‌ها: مختار، مختارنامه، مدح و ذمّ مختار.

درآمد

سده اوّل هجري، آبستن بسياري از تحرّکات سياسي در گستره بلاد اسلامي بوده است. منطقه جغرافيايي عراق در مقايسه با ديگر مناطق، از فراز و فرود ويژه‌اي برخوردار بوده و کوفه بيش از ديگر نقاط اين سرزمين، شاهد آمد و شدهاي گسترده سياسي و نظامي بوده است. حضور امام