وقتي آن گروه سخن حضرت سجاد را شنيدند مي‌گفتند: زين العابدين و محمّد بن حنفيه به ما اجازه دادند ^۱. ^۲
آن چه گذشت، گوشه‌اي از روايات درباره مختار بود. گفتني است که، شبهات ديگري در جناح مخالف نسبت به او وجود دارد که مي‌توان، به اين موارد اشاره کرد: ادّعاي نبوّت و پيامبري؛ پايه‌گذاري فرقه کيسانيه؛ مورد لعن امامان.
هم‌چنين در شيوه انتقام‌گيري از قاتلان امام حسين عليه السلام نيز سخناني گفته شده که فراتر از دستور شرع است. مخالفان مختار با استناد به نقل‌هاي تاريخي، او را فردي مي‌دانند که در زمان حکومتش بر خلاف دين قصاص کرد. از جمله خانه‌ها را بر سر افراد ـ و گاه همراه با خانواده ـ خراب مي‌کرد، مثله مثله کردن، در ديگ جوشاندن و....
بيان اين نکته لازم است که اساساً تاريخ به دست عامّه نوشته شده است و گاهي مورّخان طبق ميل حاکمان مورخان دست به قلم زده‌اند. لذا بعيد نيست چنين رواياتي که فقط در کتب عامه موجود است و در آنها از لحاظ متني تناقضات فراوان وجود دارد، جعل آن‌ها عليه مختار و شخصيت او بوده است؛ چرا که مختار عده زيادي از سران بني اميه و بزرگان عرب کوفه را به قتل رسانيد. لذا در دانش‌نامه امام حسين عليه السلام مي‌خوانيم: «دو دليل براي جعل چنين رواياتي وجود داشته است. اوّل، جعل اين روايات از طرف هواداران مختار، جهت ترساندن دشمن. دوم، جعل اين روايات از طرف دشمن جهت خدشه‌دارکردن قيام مختار».

نگاه دانشيان شيعه به روايات فوق

ترديدهاي جدّي در باره شخصيت مختار همواره وجود داشته است. طبيعي است که گوناگوني روايات، خود بازتاب اين اختلاف در همان سده‌هاي نخست هجري است. امروزه وجود همين روايات، منشأ اختلاف‌نظرها بسياري در باره اين شخصيت تاريخي شده است. ديدگاه‌هاي مختلف رجاليان بزرگ و تني چند از محدّثان را از نظر مي‌گذرانيم. قبل از اين، نظر ابن عباس را به عنوان عالمي شيعي در باره مختار مي‌آوريم:
طبق نقل ابن اثير، پس از کشته شدن مختار، ابن زبير رو به سوي ابن عباس آمده و مي‌گويد: آيا خبر قتل اين مرد بسيار دروغگو به تو نرسيده است؟ ابن عباس گفت: چه کسي را مي‌گويي؟ ابن زبير گفت: پسر ابو عبيد. ابن عباس گفت: به من گزارش رسيده که مختارکشته شده است. ابن زبيرگفت: گويا نپسنديدي که وي را