پس حقيقت شفاعت، ضميمه کردن نفوذ شافع و قدرتش يا تأثير كلامش براي خواسته ديگري است، تا به اين وسيله او را تقويت کند و نتيجه مطلوب حاصل گردد ^۱.
شفاعت در اصطلاح، وساطت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و اولياي خدا در روز قيامت براي بخشش خطاها يا گناهان و يا ارتقاي درجه مؤمنان است. امّا هنگامي که مالكيت مطلقه و اختيار كامل در روز قيامت براي خداست، پس هيچ کس نمي‌تواند در امور تصرّف نمايد و تغيير يا تبديل يا تحريفي در امور به وجود آورد: (يوْمَ لا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيئاً وَ الْأَمْرُ يوْمَئِذٍ لِلَّهِ)^۲.
در نتيجه، در اين روز، شفاعت فقط از جانب خداي عزيز، بدون واسطه، يا با واسطه اوليائش ـ که خواست خدا در ايشان متجلّي است و از جانب خودشان خواسته‌اي ندارند و به امر خداوند عمل مي‌کنند ـ است: (يوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ)^۳۴.

توسّل

در ابتداي بحث براي درک معناي جامع و مانع توسّل، اين واژه را در کتب لغت بررسي مي‌کنيم.
«وسيله» به معناي تقرّب و نزديکي است ^۵. در نظر خليل بن احمد فراهيدي، «وسلتُ الي ربِّي وسيلة» يعني: عملي که موجب نزديکي به خداوند شود، انجام دادم. او ريشه اين لغت را را از «وسل» و توسّل با نامه يا نزديکي به کسي را، نزديک شدن به آن فرد با آن وسايل مي‌داند ^۶.
لبيد در شعري مي‌گويد:
أري الناس لا يدرون ما قدر أمرهم‏ / بلي‌، كلّ ذي لبّ إلي الله واسل‏ ^۷؛
مردم را مي‌بينم که قدر کارشان را نمي‌دانند / بله، هر عاقلي به سمت خدا وسيله مي‌جويد.
ابن منظور نيز تحت مادّه «وسل» وسيله را منزلت نزد مَلِك و درَجه و نزديکي بيان مي‌کند و مي‌گويد: «وَسَّل فلانٌ إِلي الله وسِيلةً إِذا عَمِل عملًا تقرَّب به إِليه؛ به وسيله‌‌اي به خدا رسيد که عملي که موجب تقرّب به خدا مي‌شود انجام دهد».