توسّل از ديدگاه ابن تيميه

از نظر ابن تيميه، زيارت قبر پيامبر صلي الله عليه و آله و صالحان مستحب است. پيامبر نيز قبور بقيع و شهداي احد را زيارت مي‌کرد و به يارانشان آموخت که هنگام زيارت بگويند: «السلام عليکم اهل ديار المؤمنين و المسلمين و إنا ان شاء الله بکم لاحقون». وي مي‌گويد: «اگر زيارت قبور عموم مسلمين مشروع است، پس زيارت قبور انبيا و صالحان، اولي است، ولي براي قبر پيامبر خاصيت بيشتري است چرا که در نماز، بر پيامبر سلام و صلوات مي‌فرستيم و هم‌چنين در اذان و ادعيه از طرف شارع سفارش شده است».
در ادامه، ميان زيارت مشروع و غير مشروع تفاوت قائل مي‌شود و موارد زيارت منهي را مسجد اتّخاذ کردن و نماز بر قبرها، بت قرار دادن قبور بر مي‌شمارد.
سپس روايتي را از الموطأ مالک مي‌آورد که پيامبر صلي الله عليه و آله در اواخر عمر شريفشان فرمود: «اللهم لا تجعل قبري وثناً يعبد. اشتد غضب الله علي قوم اتخذوا قبور انبيائهم مسجداً» ^۱. و مي‌گويد: «خداوند دعاي آن حضرت را مستجاب کرد و قبر ايشان را مانند قبر ديگران بت نگرفتند. بعد از اين که حرم حضرت را ساختند هيچ کس وارد حرم ايشان نمي‌شد تا نزد آن دعا کند و نماز بخواند. قبل از آن نيز کسي نمي‌توانست وارد آن شود و دعا و نماز بخواند يا کارهايي که بر سر قبر ديگران انجام مي‌دهند انجام دهند. در زمان عايشه، کسي که وارد حجره مي‌شد براي ديدن عايشه بود و بعد از آن در حجره قفل بود تا اين که حجره قسمتي از مسجد شد که ديواري در جلو در کشيده شد و ديگر کسي نمي‌توانست وارد آن شود. وليکن برخي جاهلان به سوي حرم آن حضرت نماز مي‌خوانند يا صدايشان را بلند مي‌کنند و يا با سخنان نهي شده تکلّم مي‌کنند. در حالي که اين اعمال در خارج از حرم ايشان انجام مي‌شود نه در داخل آن ^۲.
پس ابن تيميه، زيارت نامشروع را پرستش قبر مي‌داند، که اعم از توسّل است. به عبارت ديگر، توسّل به صاحب قبر و طلب حاجت، از نظر او نوعي پرستش است.
در مورد سخنان اخير ابن تيميه بايد پرسيد آيا خطاب کردن از داخل يا خارج از حرم، در پرستش تفاوتي مي‌کند؟ از داخل يا خارج از حرم، بت قرار دادن قبر چه فرقي دارد؟ اگر دعاي پيامبر در مورد بت قرار نگرفتن قبرشان مستجاب شده است، پس بايد در خارج حرم نيز مستجاب باشد؟ علاوه اين که در دعاي پيامبر، داخل يا خارج حرم بودن نيز مشاهده نمي‌شود.