1. کوفه
لالاني در اين مرحله اظهار ميکند: «ابو عبد الله جابر بن يزيد ابن الحارث جعفي، نماينده عمده و اصلي امام در کوفه بود. نظرات در باره اين محدّث، سخت متفاوت است. سفيان ثوري وي را صادق، محدّث، موصوفبه و ثقه ميداند، جزء آن که ناقلان وي کذّاب بوده و حديثهاي جعلي آوردند».
در مقام محدّثي جابر جعفي در حوزهها و محافل غير شيعي، کمترين ترديدي در ميان محدّثان شيعي نيست. وي شخصيتي مبّرز، و از پيروان پر شور امام عليه السلام بوده است. جابر از فضايل اهل بيت تعريف و تمجيد ميکرد و امام ايشان را وصي الاوصياء و وارث الانبياء ميدانسته است. وي ميگفت کراماتي از امام ديده است. عدهاي عقيده دارند که او را باب امام باقر عليه السلام ميشناختهاند و برخي نظر دارند امام عليه السلام هفتاد حديث سرّي به وي گفته است. و حتي گفتهاند جابر اعتراف کرده اسراري را که امام به وي گفته گاهي او را به حالتي شبيه ديوانگي ميکشانيده است. روايت شده که امام به وي گفته است: «وقتي چنان احساس ميکني، به بيابان برو، چالهاي
حفر کن و سرت را در آن فرو بر». البته شهرت به ديوانگي، روزي وي را از يک گرفتاري جدّي نجات داد. جابر را ناقل و راوي بعضي از احاديثي که در امّ الکتاب نقل شده است، دانستهاند. مشهور است که اين کتاب، پاسخهاي امام باقر عليه السلام را به پرسشهاي گوناگوني که پيروانش از او کردهاند در بر دارد. در رساله الجعفي نيز که باور دارند نظر جابر را در باره معتقدات اسماعيليه در بر دارد، جابر راوي عمده سخنان امام باقر عليه السلام است. به دشواري ميتوان گفت که آيا واقعاً همه حديثهايي که روايتشان به جابر نسبت داده شده است از اوست يا اين که بعضي و شايد بسياري از آنها را به وي بستهاند.
ابان ابن تغلب شخصيت ديگري در کوفه است که لالاني از او محدّث و فقيه ياد ميکند. زراره شخصيت برجسته و بسيار معروف کوفي نيز در متن خانم لالاني همراه با بيان خصوصيات و شرح حال کوتاه آمده است. پس از ايشان، به نام محمّد بن مسلم اشاره شده است که به خاطر فتواهاي سريعش شهرت داشته است ۱. نقل است که از امام محمّد باقر سي هزار حديث روايت کرده است ۲.
ابو القاسم بريد بن معاويه عجلي، ابو بصير ليث بختياري مرادي، ابو خالد کابولي، ابو حمزه ثمالي، کميت ابن زيد، و ابو جعفر محمّد بن علي ابن نعمان، از ديگر ياران کوفي امام هستند که نام آنها همراه با شرح کوتاه بيان شده است.
1.نخستين انديشههاي شيعي تعاليم امام محمد باقر، ص ۱۵۱
2.مناقب آل ابي طالب، ج ۴، ص ۱۹۵