روش‌شناسي تفسير « المنير في العقيدة و الشريعة و المنهج » - صفحه 210

بيان نکات فقهي قصه‌هاي قرآن و مطالب غير فقهي

مفسّر سال‌ها در فقه اسلامي تدريس کرده و کتاب‌هاي بسياري نوشته است و جالب است که اين پژوهش‌ها در نوشتن تفسيرش تأثير گذاشته است. وي گاه از آيات و عبارات غير فقهي مسائل فقهي بيرون مي‌کشد؛ به اين معنا که به تمام مطالب با ديد فقهي نگاه مي‌کند. اين موضوع، قصه‌هاي قرآن و ديگر مطالب را شامل مي‌شود.

1. قصه‌هاي قرآن و برداشت فقهي

ايشان آيه ( فَابْعَثُوا أَحَدَكُمْ بِوَرِقِكُمْ هذِهِ إِلَى الْمَدينَةِ فَلْينْظُرْ أَيها أَزْكى‏ طَعاماً)۱ را دليلي بر مشروعيت وکالت مي‌داند و اين که وکيل بايد زيرکي و سياست داشته باشد. و براي اثبات جايز بودن وکالت دو آيه ديگر هم مي‌آورد: (وَ الْعامِلينَ عَلَيها)۲ و (اذْهَبُوا بِقَميصي‏ هذا)۳و مي‌نويسد:
«آن فردي که به عنوان وکيل به شهر رفت، بايد زيرکي به خرج مي‌داد و به گونه‌اي وارد شهر مي‌شد که او را نشناسند. وکالت در دوران جاهليت مرسوم بوده است و گاهي پيامبر برخي صحابه را در امر ازدواج با زنان وکيل مي‌کرد» ۴.
و از عبارت(فَابْعَثُوا أَحَدَكُمْ بِوَرِقِكُمْ)۵ جواز شريک داشتن را برداشت مي‌کند و اين که خوردن مال دوستان و شريک شدن با آن‌ها در طعام، جايز است؛ حتي اگر برخي بيشتر از ديگري بخورد. و آيه(وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُكُم‏)۶ را در تأييد برداشت خود مي‌آورد و مي‌نويسد: «چون آن پول براي همه آن‌ها بود، بنا بر اين تضمين مي‌کند که خوردن از مال رفقا و مخلوط شدن آن‌ها در طعام اگر چه برخي بيشتر از ديگري بخورد، حکمي شرعي است» ۷.
وهبه زحيلي طبق اين آيه (فَخَرَجَ عَلى‏ قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرابِ فَأَوْحى‏ إِلَيهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَ عَشِيا)۸ ، بالا نشستن امام را بر مأمومين، شرعي دانسته است؛ زيرا محراب بالاترين و شريف‌ترين مکان نشستن است ۹.
(فَأَوْحي إِلَيهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَ عَشِيا) را دليلي بر جايز بودن عمل به اشاره‌اي که فهميده شود دانسته است. ايشان اين مطلب را اين گونه توضيح مي‌دهد: «اين آيه دليل بر جايز بودن عمل به اشاره مفهمّه (فهميده‌شدني) است، امّا مالک و شافعي اتّفاق نظر دارند که لال و بي زبان بايد طلاق را به دست خود بنويسد» ۱۰.

1.۱۹/کهف

2.توبه / ۶۰

3.يوسف / ۹۳

4.ج ۸، ص ۲۵۴ و ۲۵۵

5.کهف / ۱۹

6.بقره / ۲۲۰

7.ج ۸، ص ۲۵۵

8.مريم / ۱۱

9.ج ۸، ص ۳۹۵

10.همان جا

صفحه از 226