نتيجه معناشناسي

مفهوم زيارت را در كتب لغت و قرآن کريم مي‌توان اين‌گونه جمع‌بندي كرد:
اصل در واژه «زور» (که ريشه مشتق زيارت محسوب مي‌شود)، «انحراف از چيزي و تمايل به سمت چيز ديگر» است که در آن، دو قيد اساسي لحاظ شده است:
اوّل، اين تمايل و انحراف با قصد و اراده صورت گيرد؛
دوم، منشأ زيارت و هدف از آن، الهاه، تفاخر جاهلي و... نباشد؛ زيرا مقابل حق است.

زيارت در متون روايي

در روايات و نصوص اسلامي^۱ ، واژه «زيارت» بسيار به كار رفته است و با توجه به نوع استفاده از اين واژه مي‌توان گفت كه مفهوم «زيارت» در اين نصوص، کاملاً با مفهوم آن در کتب لغت و قرآن مطابقت دارد.^۲
امّا نکاتي مهم و اساسي در باره مفهوم‌شناسي و كاربرد واژه «زيارت» در متون روايي وجود دارد که توجّه به آن‌ها، تأثير فراواني بر تبيين مفهوم زيارت در فرهنگ اسلامي و جهت‌دهي ‌به آن خواهد داشت.

به ‌کاربردن لفظ زيارت، براي غير انسان

يكي از نکات که با توجه به روايات به دست مي‌آيد، به‌ كار بردن لفظ «زيارت»، براي انسان و غير انسان است و اين بدان معناست که اين واژه، فقط به ملاقات دو انسان منحصر نيست؛ چنان‌که در صحيح بخاري و در مسند ابن ‌حنبل در باره زيارت مسجد قبا و اهميت آن وارد شده است^۳ : «... ابن‌عمر كان يحدث: أن رسول الله كان يزوره راكباً و ماشياً يعني مسجد قباء» ^۴.