گوش دادن را آموخت و به کار بست. افراد معمولاً زياد صحبت نمي‌کنند و بررسي‌هاي صورت گرفته در باره مدّت زمان صرف‌ شده در ارتباطات گوناگون، نشان مي‌دهد که بيشتر وقت افراد در ارتباط، صرف گوش دادن مي‌شود. به طور متوسط 45 درصد از وقت ارتباط صرف گوش دادن، 30 درصد صرف صحبت کردن، 16 درصد صرف خواندن و 9 درصد صرف نوشتن مي‌شود ^۱.
شنيدن با گوش دادن تفاوت دارد. «شنيدن، براي توصيف آن بخش از فرايندهاي حسي به کار مي‌رود که از طريق آن، تحريک‌هاي شنيداري در سيستم شنوايي دريافت مي‌شود و به مغز ارسال مي‌گردد، ولي گوش دادن، فعاليت روان‌شناختي پيچيده‌تري است که درک، تعبير و تفسير تجربه‌اي حسي را شامل مي‌شود» ^۲.
مولاي متقيان عليه السلام روش خوب شنيدن را به مردم آموخته‌اند: «فَاسْمَعُوا أَيهَا النَّاسُ وَعُوا وَ أَحْضِرُوا آذَانَ قُلُوبِكُمْ تَفْهَمُوا؛ اى مردم! بشنويد و سخنانم را حفظ كنيد؛ گوش‏هاى قلب خويش را باز كنيد و گفته‏هايم را بفهميد^۳».
در اين جا حضرت علي عليه السلام مردم را به شنيدن با گوش جان دعوت کرده‌اند، نه شنيدن با گوش‌هاي جسماني. منظور از «شنيدن با گوش‌هاي قلب» همان توجه، دقت و تمرکز داشتن بر موضوع است تا انسان مطلب را کاملاً بفهمد و درک کند.

مهارت سخن گفتن

زبان، در زندگي و روابط اجتماعي انسان‌ها نقش حساس و ويژه‌‌‌‌اي دارد. زبان براي انتقال مفاهيم علمي، نظري، احساسات و عواطف، اطلاعات، آموزش و ... به کار مي‌رود. «سخن گفتن» مهارتي است که در آن فرد با ترکيب نمادهاي کلامي (کلمات) و غير کلامي (آهنگ صدا، حرکات چشم و ...) با مخاطب خود ارتباط برقرار مي‌کند. اين مهارت از اهميت فراواني در روابط انساني برخوردار است.
سخن گفتن، ابزار شناخت و ارتباط فکري انسان‌هاست؛ از اين ‌رو کلماتي که افراد به کار مي‌گيرند، بيان‌کننده نحوه تفکّر آن‌هاست. بنا بر اين، گفتار شخص نشان مي‌دهد که کيست و چه خصوصياتي دارد: «تَكَلَّمُوا تُعْرَفُوا فَإِنَّ الْمَرْءَ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ؛ سخن بگوييد تا شناخته شويد؛ زيرا انسان در زير زبان خود پنهان است^۴».
سعدي شيرين‌سخن چه خوش سروده است:
تــا مــرد سخــن نگفته باشـد ؛ عيــب و هنــرش نهفتــه باشد

آمادگي روحي