كافى و اصول اربعمأة - صفحه 14

الاوائـل دربـاره آن گفتـه است: «ان اول كتاب صنف للشيعه هو كتاب سليم بن قيس الهلالى» (به نقل از الذريعه، ج 2، ص 152) علامه تهرانى پس از نقل عبارات فوق مى نويسد: بسيارى از قدماء اصحاب ما همچون ثقه الاسلام كلينى در كافى از اصل سليم نقل كرده اند (همان)
3 ـ محدثان اسلامى كافى و كلينى را با عنوان جامع اصول تعريف كرده اند. مثلاً علامه مجلسى در مقدمه مرآه العقول مى گويد: با كتاب كافى آغاز مى كنم تأليف شيخ صدوق، ثقه الاسلام، مقبول طوايف مردم، بزرگوارى كه خاصّ و عام او را مدح كرده اند، محمدبن يعقوب كلينى كه خداوند او را با ائمه كرام محشور فرمايد، زيرا كافى اضبط اصول و جامع ترين كتابهاى فرقه ناجيه و بزرگ ترين آنهاست. (همان مدرك، ص 117)
مولا محسن فيض كاشانى مى نويسد: كافى شريف ترين و موثق ترين و تمام ترين و جامع ترين آنهاست، به دليل آنكه اصول را در بر دارد و فاقد زوائد و نواقص است.
4 ـ به تصريح علماى رجال، اصول اربعمأه نزد طبقه شاگردان كلينى بوده است و اگر كلينى، اصلى از اصول را در اختيار نداشته به آسانى مى توانسته بدان دسترسى يابد. چنانكه شيخ طوسى درباره تلعكبرى مى گويد: هارون بن موسى تلعكبرى كه كنيه اش ابو محمد است جليل القدر، عظيم المنزله بسيار روايت، بى نظير و موثق است و تمامى اصول و مصنفات را روايت مى كند. وى در سال 335 هجرى وفات نمود. مرحوم نورى در خاتمه مستدرك الوسائل مى نويسد: تمام اصول نزد ابومحمد هارون بن موسى تلعكبرى موجود بوده است، او تمامى آنها را به طرق خود روايت مى كند و او از رجال و شاگردان كلينى بوده است. اكثر آن اصول نزد حميد بن زياد از مشايخ كلينى نيز ـ وجود داشته است. پس اگر آن اصول نزد ايشان بوده است، در باره كلينى چه بايد گفت كه او به داشتن آن اصول سزاوارتر است، زيرا او شيخ الطائفه و مرجع ايشان و دانشمند بى دليل اين صناعت بوده است. (مستدرك الوسائل، محدث نورى، ج 3، ص 538)
5 ـ به تصريح علماى رجال، اصول اربعمأه نزدطبقه مشايخ كلينى بوده است و كلينى به سادگى مى توانسته بدان ها دسترسى داشته باشد، چنانكه شيخ طوسى در كتاب فهرست درباره حميدبن زياد مى نويسد:
او ثقه است، و كتابهاى بسيارى تصنيف نمود و بيشتر اصول اربعمأه را روايت كرد، و

صفحه از 17