به غير از « مُنتقى الجمان فى الاحاديث الصحاح و الحسان » كه ذكر آن خواهد آمد، از ديگر آثار او مى توان به « التحرير الطاووسى » در علم رجال، و « معالم الدين » كه بواسطه تأليف همين كتاب به « شيخ حسن صاحب معالم » نيز مشهورشده است، اشاره كرد ۱ مؤلف « منتقى الجمان » انگيزه خود را از تدوين آن، احياى امر حديث دانسته است تا راه فهم احاديث و استنباط احكام براى متأخران هموار گردد، زيرا به مرور زمان، كوتاهى اهل علم در حفظ حديث موجب بروز خلل در نظام حديث و بروز تصحيف و تحريف در متن روايات شده بود. وى براى اين كار كتب اربعه حديثى (كافى، كتاب من لايخصره الفقيه، تهذيب و استبصار) را برگزيد، زيرا در بين علما و شهرت زيادى داشتند و براى استنباط احكام شرعى مراجعات مكررى به آنها مى شد. ۲ او احاديث فقهى صحيح السند و حسن آنها را برگزيد و به ترتيب ابواب معمول فقهى تبويب كرد، به گونه اى كه در هر باب ابتدا احاديثى را كه در صحت سند آنها بين علماى متأخر اختلافى نيست آورد، و آنگاه احاديثى را كه به صحت مشهورند و سپس روايات حسن السند را نقل كرد. آنگاه وضعيت سندى هر روايت را با آوردن رمزى در ابتـداى آن مشخص نمـود كه به تـرتـيب نـوع روايـات ياد شـده عبارتنـد از : « صحـى »، « صحر » و « ن » ۳ او پس از نقل هر حديث به توضيح نكات مبهم و مشكل متن آن پرداخت و در ضمن به رفع تعارض و جمع بين روايات متعارض نيز اقدام نمود. ۴ وى در تأليف اين كتاب به روش « علامه حلّى » (648 ـ 726 هجرى قمرى) در تأليف دو كتاب « الدروالمرجان فى الاحاديث الصحاح و الحسان » و نيز « النهج الوضّاح فى الاحاديث الصحاح » عمل كرد ۵ و در تدوين اين اثر روش جديدى را در پيش گرفت، زيرانقل روايت را با فهم آن در آميخته بود و فقهى استدلالى را ـ چنانكه همه مطالب را به
1.ـ براى آگاهى از آثار وى، ر. ك امل الآمل، ج ۱، ص ۵۷ ـ ۵۸.
2.ـ منتقى الجمان، مقدمه، ص ۲ ـ ۳.
3.ـ منتقى الجمان، مقدمه، ص ۴۶؛ همان، مقدمه مصحح، ص ۴.
4.ـ همان، مقدمه، ص ۳.
5.ـ همان، مقدمه مصحح، ص ۵.
