نگاهى به كتاب « جوامع الكلام فى دعائم الاسلام » - صفحه 125

پيش گرفته است. ۱ او به تصحيح اشتباهات موجود در متن و سند روايات پرداخته و معانى مبهم و مشكل آنها را با عباراتى مختصر و واضح، بدون استفاده از فنون مختلف بلاغى و اشعار و امثال، روشن كرده است (همانجا).
وى سپس به بيان مطالبى در كليات درايت الحديث مى پردازد و آنها را در بيست و چهار بخش كه بخش را يك «مسأله» ناميده است، بيان مى دارد. مسأله بيست و چهارم، در اين نسخه، ناقص مانده است.
با توجه به محتواى مطالب اين بخش از مقدمه به نظر مى رسد سيدميرزا قصد داشته تا در اين «مسائل»، به بيان نظرات و مبانى كار خود در علم درايت الحديث بپردازد كه در ضمن اين مطالب، نكات جالبى نيز به دست مى دهد، چنانكه مثلاً در مسأله پنجم (المسأله الخامسة) مى نويسد:
« الاقرب عندى الاكتفاء فى تزكية الراوى بشهادة الواحد » (ص 49). وى سپس اين نظر را سيره عموم علماء دانسته و معتقد است كه مخالفان اين سيره جز تعدادى محدود ـ كه شمارشان به سه نفر هم نمى رسد ـ بيش نيستند:
«وعليه عامة اصحابنا، و خالف فيه شذاذ محصورون لا يبلغون اقل مراتب الجمع » (همانجا).
همچنين وى اظهار مى دارد كه رجاليون، نام برخى از راويان را به خاطر عظمت شأن و شهرت زياد آنها و منقولاتشان در بين علماء، در كتب خود نقل نكرده اند و از اينرو توثيقى درباره ايشان در كتب رجال نيامده است. از جمله اين افراد « علاءبن رزين قلّاد » است كه «كشى» به دلايل ياد شده نامى از او در كتابش نياورده است (ر.ك همانجا).
سيد ميرزا در ابتداى مسأله هفتم (المسألة السابعة) به ارائه نظر خود در حجيّت روايات كتب حديثى، غير از كتب اربعه، پرداخته و مى نويسد: « الاقرب عندى حجية

1.ـ بر اساس نوشته آقاى اشكورى، تفاوت هاى جوامع الكلام با منتقى الجمان چنين است: اول: افزون احاديث موثق، دوم: آوردن احاديث كتب اربعه و غير آنها، سوم: جمع احاديث اصول اعتقادى و اخلاقى به اضافه احاديث فقهى. (فهرست كتابخانه آيه الله مرعشى، ج ۱۱، ص ۳۱؛ التراث العربى المخطوط ...، ج ۲، ص ۲۳۲).

صفحه از 132