از اين روى، در روايات از روز «غدير خم»، با عنوان «روز جدايى ايمان از نفاق، روز آزمايش سخت بندگان، روز آشكار شدن كينه ها و امور پنهانى سينه ها» ^۱ ياد شده است، همچنان كه رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم نيز بارها و بارها و به مناسبت هاى مختلف، شخص اميرالمؤمنين عليه السلام را معيار جدايى مؤمنان از منافقان لقب دادند. قال رسول الله صلى الله عليه و آله وسلم: على بن ابى طالب محنة للعالم، به يُمَيّز الله المنافقين من المؤمنين^۲و همواره به مناسبتهاى مختلفى مى فرموند: «او (على) را دوست نمى دارد مگر مؤمن و دشمن نمى دارد مگر منافق.^۳قال رسول الله صلى الله عليه و آله وسلم: ان الله جل جلاله جعل عليّا علما بين الايمان و النفاق، فمن أحبِّه كان مومنا و من أبعضه كان منافقا.^۴و قال رسول الله صلى الله عليه و آله وسلم أبشر يا على فانّه لا يحبّك منافق و لا يبغضك مؤمن.^۵
حقد و كينه و عداوت منافقان در حجه الوداع و زمان نزول مقام ولايت و خلافت اميرالمؤمنين عليه السلام از جانب خداوند، به اوج خود رسيده بود و در فضاى آن روزگار از هر سو به مشام مى رسيد؛ تا آنجا كه پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم تا دو مرتبه با فرود جبرائيل و ابلاغ فرمان مقام ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام و اكمال دين، درخواست مى نمايند تا جبرائيل بازگردد و از خداوند بخواهد، اين فرمان را با وعده عصمت از مردم همراه سازد. اين چنين بود كه در